B- sâBÛNÎ’nin eserleri 1- tefsir Alanındaki Eserleri

B- SÂBÛNÎ’NIN ESERLERI
1- Tefsir Alanındaki Eserleri
a) Safvetü’t-Tefâsir:
Islâm dünyasında hüsnü kabul gören, Safvetü‟t Tefâsir Sâbûnî‟nin en önemli eseridir. Bu eser Türkçe, Ingilizce, Rusça, Pakistan dili, Urduca ve Endonezya dili gibi birçok dünya dillerine tercüme edilmiŞtir. Sabuni, Muhammed Ali, Safvetü‟t-Tefâsir, Dersaadet, Tarihsiz Üç büyük ciltten oluŞur ve Kur‟ân‟ın baŞtan sona tefsiridir.
Bu eser hakkında safvetü‟t-tefâsirin baŞında bir takrizde bulunan Camiü‟l Ezher şeyhi Dr.Abdulhakim Mahmud Şunları der: “Müellif bu kitapta, Kur‟ân‟ın tefsirinde mevcut olan görüŞlerin en sağlamını seçmiŞ, özetlemiŞ ve tefsiri kolay anlaŞılır bir hale getirmiŞtir. KiŞinin tercihi onun akli derecesini gösterdiğine göre, bu eser, müellifin bu ilimdeki üstün bilgisini gösterir. Çünkü baŞvurduğu ana tefsir kitaplarından bilgi ve basiretle tercihte bulunmada büyük bir baŞarı sağlamıŞtır.
Bu eser müellifin Kur‟ân konusunda ilk eseri değildir. Bundan önce de Ibn-I Kesîr Tefsirini özetlemiŞti. Müellif ayrıca ahkam tefsirini ve et- Tibyan fi Ulûmi-l Kur‟ân isimli bir eser te‟lif etmiŞti. IŞte nefis bir kitap halinde ortaya koyduğu bu çalıŞması (Safvetü‟t-Tefâsir), diğer çalıŞmalarının tacı mahiyetindedir. Bu kitap, tefsir alanında seleflerimizin zekâlarının ürünü olan birçok çalıŞmanın parlak çiçekleridir”. Sâbûnî, Muhammed Ali, Safvetü‟t-Tefâsir, Dersaadet, Tarihsiz, Istanbul,c.1,s.15
Gerçekten de akıcı bir uslupla, öğretici bir anlayıŞla yazılan bu eser bir üniversite hocasının talebelerine sunacağı en güzel imkân olmuŞtur. Talebelerin önüne bütün bir tefsir dünyasının özetini, aklî ve naklî tefsirlerinin birleŞimini ve en güzel görüŞleri sıralamıŞ tercihini de belirtmiŞtir.
Müellif önce sûrenin asıl maksatlarını belirtmiŞ,isimlendirilmesini anlatmıŞ, bazı önemli ve kilit kelimelerin mânâları üzerinde durmuŞtur. Önceki âyetlerle sonraki âyetler arasındaki münasebetleri belirttikten sonar sebeb-i nüzûlünü vermiŞtir. Daha sonra âyetlerin tefsirine geçmiŞ. Hakikaten doyurucu bir tefsir ve te‟vil yapmıŞtır. Ayrıca âyetlerden çıkartılan faydalı bilgiler ve dersleri belirtmiŞ. Edebi yöndende âyetlerdeki belâgât üzerinde durmuŞtur.
Safvetü‟t-Tefâsir‟i okuyan bir kiŞi mevcut bütün müfessirler ve eserler hakkında az çok bilgi sahibi olabilir. Aynı zamanda okuyucu birçok tefsirin özünü yakalamıŞ olur.
Tükiye‟de bu tefsiri keŞfedenler ve isteyenler artınca tercüme ihtiyacı doğmuŞ, Ensar neŞriyat böyle bir vazifeyi üzerine almıŞ ve kıymetli iki hocamız Sadrettin GümüŞ ve Nedim Yılmaz tarafından 7 cilt olarak Türkçeye kazandırılmıŞtır. Sâbûnî, Muhammed Ali, Safvetü‟t-Tefâsir , Ensar Neyriyat, Istanbul 1990 Ayrıca bir tercüme çalıŞması da ihyâ yayınları tarafından yapılmıŞtır. Heyet olarak yapılan tercüme çalıŞması eserin ikinci cildinde kalmıŞ ve edindiğimiz bilgilere göre yarım kalmıŞtır. Sâbûnî, Muhammed Ali, Safvetü‟t-Tefâsir , Ihya Yayınları, Çev.Heyet, Istanbul 1986
Hemen belirtelim ki dili çok kolay sade olan ve yeni arapça öğrenen talebelere tavsiye edilen üç ciltlik muhtasar eser Türkiye‟nin birçok Ilahiyat Fakültelerinde Tefsir hocalarımız tarafından okutulmakta ve tavsiye edilmektedir.
b- Ravaiu-l Beyân fî: Tefsîr-i Ayati-l Ahkâm min el-Kur‟ân
Sâbûnî‟nin bu eseri‟de iki cilttir. Mekke-i Mükerreme Islâm Hukuk Fakültesin‟de ders kitabı olarak okutulmuŞ kitabın yazılması da yine bu fakültedeki derslere yönelik çalıŞmalarla meydana gelmiŞtir. Konulu Tefsir çalıŞmalarına benzer bir çalıŞmayla kaleme alınan eser daha çok bir fıkıh kitabına benzese de fıkıh kitabı değil tefsir kitabıdır. Kitaptaki mevzular Kur‟ân‟daki geliŞ sırasına göre tasnif edilmiŞtir. Fatiha Sûresi‟nden baŞlayarak ahkam âyetleri sırasıyla iŞlenmiŞ aynı mevzudaki âyetler bir konu baŞlığı altında birleŞtirilmemiŞtir. Kur‟ân‟ın tertibine uygun bir tasnif içinde bazı mevzular tekrar edilmektedir. Meselâ Talak konusu Bakara 331. âyetinin tefsirinde geçtiği halde Talak sûresinde yeniden ele alınmıŞtır.
Tefsirdeki mevzular dersler halinde tertip edilmiŞtir. Toplam yetmiŞ ersten oluŞan eserde her dersten önce konu ile ilgili âyetler ve mealleri verilmekte bazı kelimelerin mânâları üzerinde durulup sonra âyetlerin icmali mânâlarına geçilmektedir. Sebeb-i nûzûl aktarılıp, âyetin sûredeki diğer âyetlerle alâkaları iŞlenmektedir. Akabinde âyetlerden çıkarılacak ince mânâlara dikkat çekilip, âyetlerin hükümlerine geçilmektedir. Hükümlerin incelenmesinden sonra da bu âyetlerden alacağmız öğütler ve Şer‟i hükümlerin hikmetleri anlatılmaktadır.
Her mezhebin görüŞünün açıklandığı bu eserde tercihler Sâbûnî‟ye göre yapılmıŞtır.
Yine Islâm aleminde hızla yayılıp tefsir yerini alan bu eser Mazhar TaŞkesenoğlu tarafından Türkçe‟ye tercüme edilerek şâmil Yayınevi tarafından basılmıŞtır. Gerek tercümesi, gerekse orjinal metni olarak ilahiyatçıların elinden düŞmeyen bir eserdir.
c- Kabesün Min Nûri‟l Kur‟ân‟ıl Kerîm (8 cilt)
Sabuni‟nin en önemli eserlerinden birisidir. Toplam 16 cilt olduğu halde iki cildi bir cilt haline getirilerek basılmıŞ sekiz ciltten oluŞmaktadır. Kılasik bir tefsirden farklıdır. Sabu‟ni rivayetçi yönünün ağırlıklı görünmesine rağmen bu eseri dirayet tefsiri dir.
Her sureleri bir bölüm olarak ele alen müellif,ayetleri sıra ile iŞler. Ancak aynı mevzudaki ayetleri bir baŞlık yaparak mevzuyu üçlendirmiŞtir.Mesela Bakara Sure‟sini 106 konu baŞlığı altında iŞlemiŞtir.Bu tarz eserin ismine uygun düŞmektedir. (Kabesun)kelimesi Kur‟an nurundan bir Şule, bir tutam ilim,küçük bir istifade gibi manalarda kıllanılır. Bu eser konulu tefsir çalıŞmalarına benzemektedir.
Eser1998 yılında basılmasına rağmen Türkiyeye ancak 2000 yılıundaki baskıları ulaŞmıŞtır. Eser, Sabuni‟nin (kendi ifadesiyle) diğer tefsir alıŞmalarının kaymağı mesabesindedir. Mutlaka türkçeye kazandırılmalı diye düŞünüyorum.
d- et-Tibyân fî Ûlumi-l Kur‟ân
Sâbûnî‟nin bu eseri Kur‟ân‟ın ve Tefsir ilminin genel konularından bahseder.
Sâbûnî‟nin Mekke Üniversitesi‟ndeki hocalığı dönemi olan 1985 yıllarında yazılmıŞ olup, Kur‟ân ilimleri hakkındadır ve bir cilttir. Sâbûnî‟nin tefsirle alâkalı hemen hemen tüm düŞüncelerini içeren ders kitabı Şeklinde düzenlenmiŞ bir eserdir.Ikiyüz kırk sayfa olan bu eser birçok fakültede tefsir derslerinde ders kitabı olarak okutulmaktadır.
Et-Tibyân uzun süre Türkçe‟ye tercüme edilmemesine rağmen, dilinin kolay olması sebebiyle Türkiye‟de yaygınlaŞmıŞtır. Ancak 1996 yalında, Zeynel Abidin Tatlılıoğlu tarafından Kur‟ân Ilimleri adı altında bir tercümesi çıkmıŞtır.Hemen belirtelim ki bu tercümede ufak tefek diyemeyeceğimiz hatalar vardır. Küçük baŞlıkların büyük, büyük baŞlıkların ise küçük gösterilerek ele alındığı bu tercümeye bir de kitapta olmayan nâsih mensûh konusu eklenmiŞtir. Yani nâsih mensûh mevzuu Tibyan‟da yer almazken tercümesinde vardır. Bu konuyu iyice tetkik edince Revâ-i‟ûl Beyân isimli Ahkam tefsirinin 3.dersi olduğu anlaŞılmaktadır. Sâbûnî, Muhammed Ali, Revâ-i‟ûl Beyan Tefsiru Ayati-l Ahkam Min-el Kur‟ân, Dersaadet, Istanbul, 1/83
Aslında tercümeye zenginlik katan bu tasarruf belirtilerek yapılsaydı daha uygun olurdu.
e- Muhtasar-ı Ibn-i Kesîr.
Muhammed Ali es-Sâbûnî, Imâm-ı Celil Hâfız Imâdüddin Ebi-l Fida Ismail Ibn-i Kesîr‟in kaleme aldığı, Ibn-i Kesîr tefsirini özetlemiŞ, kısaltmıŞ ve üç cilt haline getirmiŞtir. Bu kolay bir iŞ değildir. Kendisiyle yaptığımız mülakatta bu eserin lüzumsuz hadis senedlerinden ve birçok teferruata ait görüŞten kurtararak okuyucunun kıymetli bilgilere direk ulaŞmasını sağladığını söylemiŞtir.
Sâbûnî, Ibn-i Kesîr‟i özetlerken, kolay bir dil kullanmaya, tercihli görüŞleri almaya ve konu bütünlüğünü bozmadan konuyu özetlemeye dikkat etmiŞ yer yer kendi görüŞ ve tercihlerini de belirtmiŞtir. şunu söyleyebiliriz ki Ibn-i Kesîr Tefsir‟i, Sâbûnî‟nin ihtisar etmesiyle yaygınlaŞmıŞ ve birçok insana ulaŞmıŞtır.
f- Tahkîk-i Tenvîrü‟l Ezhan Min Tefsîr-i Rûhû‟l Beyân, (4 Cilt)
Ismail Hakkı Bursavi hazretlerinin eseri olan Rûh-û‟l Beyan isimli tefsirini özetleyen Sâbûnî, Bu hareketiyle de önemli tefsir kitaplarını bir bir nazara veriyor ve okunmasını söylüyor. Bu eser Abdullah Öz tarafından Damla Yayınları ile Türkçeye kazandırılmıŞ bir eserdir ve on cilttir.
g) Muhtasar-ı Tefsîr-i Taberî
h) Feth-ür-Rhmân b.KeŞfi mâ Yeltebisu‟ Fil-Kur‟ân
i) El Muktataf min Ûyuni-t-Tefsir Sabuni, Muhammed Ali,El Muktataf min Uyun-it Tefsir (Tahkiki),Beyrut.
j) Îcâzü‟l-Beyân fi Makâsıd‟ı Suveri-l Kur‟ân (1 cild)
Sâbûnî bu eserinde sûreleri tek tek ele alarak tanıtmıŞ. Belagat yönünden Îcazlarını Yani az sözle çok Şey anlatmadaki mucizeliğini beyan etmiŞtir. Öncelikle sûrenin nerede indiği, tertîbi, âyet sayısı isimlendirilmesi, içerdiği konular ve sûrenin hedefleri tanıtılmıŞ. Sonra da bunlar birazcık açılarak kısa kısa izah edilmiŞtir.
Kur‟ân ilimlerine yeni baŞlayanlar ve Kur‟ân üzerinde araŞtırma yapanalar için Kur‟ân‟ı tanıtan bir el kitabı hükmündedir. 114 süreyi de birer ikiŞer sayfa ile tanıtır.
Kitabın dil oldukça akıcı ve basit ,sûrelerin iŞleniŞi tıpkı bir radyo program gibi dizayn edilmiŞtir.Eser bu yönüyle Ankara Üniversitesi Ilahiyat Fakültesinde ki Beyza BILGIN hocamızın Ellibin Yıllık Bir Gün isimli eserine benziyor. Bilgin, Prof. Dr. Beyza, Ellibin Yıllık Bir Gün, Akit Yayıncılık 1992, Ankara Eserin tamamı 323 sayfa olup 1979 yılında suriyede basılmıŞtır. Bu yıllarda Sâbûnî‟nin Melik Abdulaziz Üniveristesi hocalığına devam ettiğini bilmekteyiz.
2- DIĞER ESERLERI
a-En-Nübüvet‟ü Ve‟l-Enbiya:
Peygamberliğin genel özellikleri, sıfatları, ulul azm peygamberler, peygamber kıssaları, son peygamber Hz.Muhammed ve ulul azm olmayan peygamberler gibi konuları içine alan, peygamberlik konusunda kapsamlı bir eserdir. Bu eser Türkçeye 2 defa çevrilmiŞtir.
1) “Kur‟ân IŞığında Peygamber ve Peygamberler”
Çeviren Suat Cebeci, Bilal Delice (Kültür Basım Yayın, Dilek Matbaası 1984 Istanbul)
2) “En Nübüuve ve‟l-Enbiyâ ” Sabuni, Muhammed Ali, En Nübüuve ve‟l-Enbiyâ,Çeviri,Suat Cebeci,Istanbul,1988.
Çeviren: Mustafa ÇalıŞkan (Marmara Üniversitesi Ilahiyat Fakültesi Kütüphanesinde bulunmaktadır.)
b-Min Kunuzü‟s-Sünneh Sabuni, Muhammed Ali, Min Kunuzü‟s-Sünneh, Dersaadet,1970.
c-El Kifâye fi‟l-Hidaye Sabuni, Muhammed Ali, El Kifâye fi‟l-Hidaye, Beyrut, 1988.
d-El Mevarisü fi şeriati-l Islâmiye Ala dari‟il Kitabi‟l-Fıkıh Sabuni, Muhammed Ali, El Mevarisü fi şeriati-l Islâmiye Ala dari‟il Kitabi‟l-Fıkıh,Beyrut,1986.
e- şübehat ve Ebâtıl Havle Teaddüdü‟z-Zevcâtü‟r-Rasûl
Bu eseri de Türkçe‟ye üç ayrı Şahıs tercüme etmiŞtir.
1)”Rasulûllah (s.a.v)‟ın Evliliği Etrafında Uydurulan Bazı şüphe ve Batıllara
Cevap” Fahremez Sercan, şübhe ve Batıllara Cevap,Eser NeŞriyat, 1986 Çeviren Sercan Fehremez.
Bu eserinde Rasulûllah (s.a.v) „ın çok kadınla evlenmesinin eğitim öğretim yönünden, fikhi kaideler yönünden, sosyal yönden, siyasal yönden hikmetleri anlatılıyor. Rasulûllah (s.a.v)‟ın hanımları tek tek ele alınıp tanıtılıyor ve çok evlilik tartıŞılıyor.
2) Peygameberimizin Çok EvleniŞi Etrafında Uydurulan Bazı şüphe ve Batıllar”
Çeviren : Rahmi Serin, Petek Yayınları, 1983, Istanbul
3) “Rasulûllah (s.a.v) ın Çok Evlenmesi Etrafındaki Batıl şüpheler”
Çeviren : Hasan Güç, Damla Matbaacılık, 1987, Konya
f)- el Hedyu‟n-Nebeviyyu‟s-Sahıh Fi Salati‟t-Teravih Sabuni, Muhammed Ali, el Hedyu‟n-Nebeviyyu‟s-Sahıh Fi Salati‟t-Teravih, Ra‟d‟us-Sabuni matbası,Mekke, 1987.

Eserin Aslı: 1987 ylında Râdü‟s-Sâbûnî Matbasında Mekke de basılmıŞtır.

Bu eseri Türkçe‟ye çeviren ise Harun Önal‟dır. 1989, Risale Yayınları Istanbul baskılı bu eserin Türkçe KarŞılığı: “Teravih Namazında Peygamber Ölçüsü” dür. Önal, Harun, Teravih Namazında Peygamber Ölçüsü, Risale yayınları,Istanbul, 1989.
g) Cerimetü‟r-Riba Sabuni, Muhammed Ali,Cerimetu‟r-Riba,Daru‟l-Kur‟an‟il- Kerim,Beyrut,1998.
Sâbûnî bu risalesinde faiz problemi üzerinde durarak, Islâmi çevrelere uyarı mahiyetinde birtakım analizlerde bulunmaktadır. Islâm toplumunu sosyal hayatın her kademesinde derinliğine etkileyen faiz problemi, sorunların müsebbibi olarak ele alınıyor. Sözkonusu problem psikolojik, ekonomik ve toplumsal zararlarını özetle kaleme alan şeyh Sâbûnî böylesi bir yaklaŞımla onun ne denli tehlike arzettiğini zımmen ifade etmeye çalıŞmıŞtır. Islâm dünyasında faizin helal olduğu iddialarına da Kur‟ân ve Hadis ıŞığında cevaplar veren Sâbûnî iddia sahiplerinin bu görüŞleriyle Şeksiz küfre girdiklerini söylemektedir.
Faizi türleriyle de inceleyerek konuyu detaylandırmıŞ ve böylece dünya bankalarında da iŞler halde bulunan faiz sisteminin Islâm dinine temelde ters düŞtüğünü belirtmiŞtir. Özellikle isim yapmıŞ dünya bankalarının sahiplerinin yahudilerden oluŞu Islâm dünyası için bir ölçü olması gerektiği üzerinde ısrarla durmaktadır. Toplumsal bir afet bir hastalık olarak nitelediği faiz probleminin her müslümanın bilmesi gereken temel sorunlardan olduğunu ve buna karŞı da tavır takınılması gerektiğini netice olarak söylemektedir. Bu eser Beyrut‟ta , 1998 de basılmıŞ olup 104 sayfadır.
h) El-Fıkhu‟Ş- şeri el Müyesser
Ahkâmü‟l-Hac Sabuni, Muhammed Ali, El-Fıkhu‟Ş- şeri el Müyesser,Ahkam‟ul Hac ve-l Umre, Daru‟l-Kur‟an‟ilKerim,Beyrut,1998. ve‟l-Umre, Ahkâmü‟s-Sıyâm Sabuni, Muhammed Ali, El-Fıkhu‟Ş- şeri el Müyesser,Ahkam‟us Sıyam, Daru‟l-Kur‟an‟ilKerim,Beyrut,1998., Ferîzatü‟z-Zekât Sabuni, Muhammed Ali, El-Fıkhu‟Ş- şeri el Müyesser,Ferizatü‟z Zekaat Fil Islam, Daru‟l-Kur‟an‟ilKerim,Beyrut,1998. ,
Ahkamü‟s-Salât Sabuni, Muhammed Ali, El-Fıkhu‟Ş- şeri el Müyesser, Ahkam‟us-Salaat, Daru‟l-Kur‟an‟ilKerim,Beyrut,1998. , Ahkamü‟l Buyû Sabuni, Muhammed Ali, El-Fıkhu‟Ş- şeri el Müyesser, Ahkam‟ul Buyu, Daru‟l-Kur‟an‟ilKerim,Beyrut,1998. olmak üzere beŞ cilttir. Daru-l Kur‟ân‟ıl-Kerîm matbasında 1998 ylında Beyrut‟ta basılmıŞtır. Türkiye‟de bulamadığımız bu eserin ilk baskısını şeyh Sâbûnînin kendisinden temin edebildik.
ı) es-Sünnetü‟n-Nebeviyyetü‟l-Mutahhara
Mekke‟de Dâ‟vetü‟l Hak matbâsında H.1417 yılında basılmıŞtır. Sâbûnî‟nin bu eseri sünnetin vahiy ürünü olduğunu isbat etmek için kaleme alınmıŞtır. Yazar bu düŞüncesini ispat etmek için söze asrı saadet de ve ondan sonraki dönemlerde sünnete nasıl önem verildiğini açıklayarak baŞlar.
Eser Özellikle müsteŞriklerin sünnti yorumlayıcı görüŞlerine bir tepki üslubunda ele alınmıŞtır.
Sâbûnî „ye göre sünnet, Kur‟an‟da mücmel olarak belirtilen hükümleri açıkalar. Bu yönüyle sünnet Kur‟an‟ı açıklamaya yardımcı olur. Fakat sünnet aynı zamanda mğstakil bir hüccettir.Bundan dolayı Hz. Peygambere mutalak itaat gerektirir.
Muta nikahı, vasiyet, evlenilmesi yasak olan kadınlar, emzirme gibi husususlar sünnnet tarafından açıklığa kavuŞturulmuŞtur.
Yazar buna benzer örnekleri ayrıntılı bir Şekilde açıklamaktadır. Kitabın son bölümlerinde bazı âlimlerin sünnet hakkında ki görüŞleri aktarılmaktadır.
Sâbûnî „ye göre sünnet, gözü kapalı kabul edilmemiŞtir. Aksine sünnetin kabulu için çeŞitli tenkit usulleri geliŞtirilmiŞtir. Müellif son bölümlerde Hadsilerin zayıf mı uydurma mı sahihi mi olduğunun nasıl anlaŞılacağı üzerinde durulmuŞtur. Eser arapça olup 200 sayfadır. Türkçeye tercümesi henüz yapılmamıŞtır.
j) Et Tabsîr ma fi Kitabittaali minet Tenvir Nagdün Ilmiyyun li Kitabi Taâlim Li Dr. Ebu Zeyd
Bu kitap Cidde‟de bulunan Islam Fıkıh Üniversitesi Öğretim Üyesi olan Dr. Bekir b. Abdullah. Ebu Zeyd‟i tenkit mahiyetinde yazılmıŞtır. Ebu Zeyd‟de Saffetü‟t Tefasiri eleŞtirerek olumsuz tenkitlerde bulunmuŞtur. Sâbûnî Muhammed Ali, Et Tabsîr ma fi Kitabittaali minet Tenvir Nagdün Ilmiyyun li Kitabi Taâlim Li Dr. Ebu Zeyd, Darü‟Ş – şüheba Matbaası 1993, Mekke
1993 - Dar‟u şuheba matbasında Mekke‟de basılmıŞtır.
k) KeŞfü-l Iftiraat fi Risaletü‟t-Tenbihat Havle Kitabü Safveti‟t-Tefâsîr 1989, Dâ‟rul Ammer matbasında basılmıŞ. Ürdün-Amman

Bu eser Muhammed Zeyno ve Dr. Fuzan isimli kiŞilerin tenkitlerine verilen cevap mahiyetindedir. Bu eleŞtirmenler Sâbûnî‟yi ve enönemli eseri olan Safvetü‟tTefâsir‟i bir takım hata ve batıl bilgiler içerdiği gerekçesiyle 18 noktada suçlamıŞlardır. Sâbûnî „de onlara gereken cevabı vermiŞtir. Bu eserdeki bilgiler tezimizin III. Bölümünde “Sâbûnî ye Yöneltilen EleŞtiriler ve Sâbûnî‟nin Verdiği Cevaplar.” Bölümünde ele alınmıŞtır. “

1989 yılında Darulambar Matbaası Ürdünde basılan bu eser 108 sayfadır.
l-Hareketü‟l-Ard ve Deveranüha.
Yer kürenin hareketlerive ayın hareketleri konusunu iŞleyen bu eser yine Dar‟ul Kalem matbaasında 1991 yılında Şamda basılmıŞ olup 96 sayfa dır. Sâbûnî Muhammed Ali, Hareketü‟l-Ard ve Deveranüha,Dar2ul Kalem Matbası, şam, 1991.
m-El-Mehdi ve EŞvad-ü Saadet. (1 cilt)
n-Ez-Zevâcü‟l-Islâm-îl Mübekkir (1 cilt)
Bu eser müslüman gençlerin evlenmelerinin gerekliliği konusunda yazılmıŞ, evlenmenin faziletlerini anlatan bir kitaptır. Sâbûnî Muhammed Ali, Ez-Zevâcü‟l-Islâm-îl Mübekkir,Dar‟uŞ şüheba,Mekke,1993
o-Meân-il-Kur‟ân‟il-Kerîm li Ebi Cafer en Nahhas,Tahkiktir, 5 ciltdir.
ı ş ç