Uygur, qaqauz, quzey

(Arnaut T., 2005: 33-34)
D.Karaçobanın “İlk la f’ (İlk söz, 1963), “Yanıklılık” (Arzu, 
1968), “Baylmak” (İlham, 1969), “Persenqeler” (Variatsuyalar, 
1970), “Zelennoye plamya” (Yaşıl alov, 1970), “Stixlar” 
(1984), “Azbuka otkrıtiy” (1989) şeir kitabları, “Alçak saçak 
altında” (Alçaq dam altında, 1966) hekayələr kitabı çap olun- 
muşdur 
(Qaqauz folkloru, 1996:3). 
Onun şirin hekayələri və 
kinossenariləri qaqauz ədəbiyyatının inkişafına öz təsirini gös- 
tərmişdir. Daim ana dilinin təmizliyi uğrunda mübarizə aparan 
ədib naturaçılığa meylli olmuşdur. Hekayə yazarkən günlərlə 
kəndliləri danışdırar, onların söhbətlərini dəftərində qeyd edər, 
sonra da bu söhbətləri bədiiləşdirərək hekayəyə çevirərmiş. 
Buna görə də əsərlərində ümumiləşdirmələr, psixoloji dərinlik 
əvəzinə insanların gündəlik yaşam tərzi üstünlük təşkil edir.
Ömrünü mübarizələrdə, qovğalarda keçirən şairin vaxtsız 
ölümü xalq arasında müxtəlif söz-söhbətin yaranmasına səbəb 
olmuşdur. Özünü qatarın altına ataraq intihar etməsi haqqında 
rəsmi dairələrin verdiyi bilgiyə bu gün də inanmayanlar var.
Mina Vasili oğlu Kösə 
(19.08.1933, indiki Moldova Res- 
publikası Qaqauz Yeri MV Komrat rayonunun Beşalma kən-

---

di,-25.11.1999, Beşalma). Qaqauz ədəbiyyatında didaktik şeir- 
ləri ilə tanınmışdır. Ömrünün çoxunu doğulub boya-başa çat- 
dığı kənddəki məktəbdə öyrətmənliklə keçirən şair, bir ara 
məktəb direktorluğu, kolxoz-sovxozlarda partiya təşkilat kati- 
bi, Karaçoban adına Beşalma Tarix-Etnoqrafiya Muzeyinin 
direktoru da işləmişdir. Kişinyov Dövlət Universitetinin tarix 
fakültəsini bitirən Mina Kösənin ilk şeirləri 1959-cu ildə “Bu- 
caktan sesler” toplusunda çap edilmişdir. 1973 ildə isə şairin 
“Kısmet” (Xoşbəxtlik) adlı ilk kitabı işıq üzü görmüşdür.
Sovet təbliğatına ürəkdən inanan və xalqların xoşbəxtliyini 
kommunizmin dünyada qalib gələcəyinə, Sovet dövlətinin xalqla- 
rı əsarətdən qurtaracağına ümid bəsləyən şair ömrünün sonuna- 
dək bu mövzuya sadiq qalmışdır. Moldova Yazıçılar Birliyinin 
üzvü olmuş Mina Kösə “Kardaşlık” (1975), “Zapax zemli” (1979), 
“Topraan yrek düülmesi” (Torpağın ürək döyünməsi, 1983), 
“Xazır ol” (Hazır ol, 1986), “Umutlar” (1988), “Dattım ömürden” 
(1991), “Sabansaarın gün” (1993) kitablarını çap etdirmişdir.
Şair vətən sevgisini, ana yurda sevgisini belə təsvir edir: 
Sıcak mı dışarda,
Ayaz mı orada- 
Bu benim topraam,
Bu benim Bucaam!
Vətən qızlarının qara qaşını, uzun saçını meyvə bağlarının 
cərgələrinə bənzədir və insanların çalışqan olduqlarını dilə 
gətirir, cənnətdə yaşadıqlarını təsvir edir:
Tarafımın güzelii 
Kamaştırdı gözlermi- 
Üstün-üstün çiçekler,
Kara kaşlı da kızlar.
Baalar uzun pelikli,
Başça onda büük çiizli,

---

Köşä-bucak tertipli,
Käämil topraam ray kimi...