Uygur, qaqauz, quzey

(“Tarafımın güzellii”)
Beşalma kəndinə həsr etdiyi şeiri də sosializmin tərənnümü 
mahiyyətindədir:
Aklımda, aklımda- 
Başladı doorulmaa 
Yaşaman, Beşalma,
Ellinci illerdä.
Vardı hem, Beşalma,
Tut onu aklında 
Çorbacı bir adam- 
O Simondu Bogdan!
Kolxozundu başı 
Becerän bobası 
Otuz yıl içindä 
İnsanın iiliinä
(Hep sana sarmaştım)
Ana dilində danışmaqla, onu zənginləşdirməklə, duyğularını 
və düşüncələrini bu dildə anlatmaqla qaqauz türkcəsinin inki- 
şafına xidmət göstərmiş şair ömrünün son illərində yazdığı 
“Şeirlərimdə” adlı əsərində sanki xalqının qarşısında hesabat 
verir, ideyalarından dönmədiyini qürurla bildirir:
Şiirlerimdä xalqıma 
Verdim emin ool kalmaa,
Hem dä ana dilimi 
Korudum, nicä can yerimi.
Şeirlərimdä Bucaamı 
Dön-dönä açıkladım,
Zerä odur baş hoşluum,
İlk hem da bitki soluum.

---

Şair savaşa nifrətini dörd misralı “Məzarlıq” şeirində belə 
təsvir edir:
Ardına vatan cengi 
Bastırdı aclık çirkin.
Kurşumsuz düştü insan 
Can aldı o sıradan.
Qaqauz xalqının iç dünyasına yaxından bələd olan şair millə- 
tinin hüquqları uğrunda mübarizəsində də ön sıralarda olmuşdur.
Mina Kösənin yaradıcılığında vətəni Bucağın tərənnümunə 
həsr etdiyi və uşaqlar üçün yazdığı tərbiyəvi şeirlər də çoxdur. 
Bu da onun yaşam tərzi ilə bağlıdır. Onun hekayə və satirik 
şeirləri sağlığında çap olunmuş, əsərləri Azərbaycan, tatar 
türkcəsinə, ukrayna, moldovan, rus dillərinə çevrilmişdir.
Nikolay Trifon oğlu Tufar 
(1936, indiki Moldova Respub- 
likası, Qaqauz Yeri MV Vulkaneş qəsəbəsi). Kəndli ailəsində 
böyüyən ədib Kişinyov Dövlət Universitetinin tarix fakültəsini 
bitirmişdir. 
Məktəb 
illərindən bədii yaradıcılığa meyl 
göstərmiş, öncə kiçik pyeslər yazmış, uğur qazandığını görüb 
nəsrə keçmişdir. Politexnik İnstitutunda və Elmlər Akademiya- 
sının Qaqauzologiya şöbəsində işləmişdir. Tarixi mövzuda 
araşdırmalar aparmış, qaqauzların ilk müstəqillik mübarizəsini 
tarixçi bilgin kimi araşdırmışdır. Bununla xalqında qürur 
duyğusu aşılamağa çalışmışdır.
N.Tufar yalnız elmi əsərlərində deyil, bədii yazılarında-he- 
kayə və povestlərində də tarixi mövzuya geniş yer ayırmışdır. 
Sovet təbliğat maşını qaqauzları qorxaq, cəsarətsiz, döyüşlər- 
dən qaçan kimi tanıtmağa çalışdığı bir vaxtda ədib Birinci və 
İkinci Dünya Savaşlarında qəhrəmanlıqlar göstərmiş soydaşları 
haqqında sənədli hekayələr və tarixi oçerklər yazmışdır.

---

Onun “Saklı cenkçüler”(Savaşçılar) adlı bir əsəri də vardır. 
“Bir gecä istoriyası” hekayəsi qaqauzlar arasında məşhurdur.
Ədibin qaqauz folklorunun toplanması və araşdırılmasında 
xidməti böyükdür.