ЎҚув адабиёти овқатланиш гигиенаси фани бўйича ўҚув қЎлланма профессор Г. И. Шайхова таҳрири остида

Аммиак миқдорини аниқлаш.
Намуна учун олинган балиқни мускул тўқимасидан темирли илгакка осилади ва 3-4 мм Эбер реактиви солинган пробиркага жойлаштирилади. Пробирка қопқоқ билан ёпилади. Илгакка жойлаштирилган бўлакча билан Эбер реактиви орасидаги масофа 1-2 см бўлиши керак. Бир неча дақиқадан сўнг пробиркада хлорли булутчалар ҳосил бўлади.
Реакция қуйидагича баҳоланади.
1. манфий (-)
2. кам мусбатли (+)
3. мусбат (++)
4. кучли мусбат (+++)


Водород сульфидни аниқлаш.
50-100 мл хажмли колбага 15-25 г балиқдан намуна олиб қиймани жойлаштирилади. Колбага вертикал ҳолда 3-4 томчи сиркали қўрғошин томизилган фильтр қоғозини туширамиз. Томчилар майда 2-5 диаметрли бўлиши керак. Фильтр қоғоз бўлагини шундай жойлаштириш керакки, қийма билан унинг орасидаги масофа 1 см бўлиши керак, сўнг қопқоғи беркитилади ва 15 минутга қўйиб қўйилади ва кейин ҳисобланади. Агар балиқ айниган бўлса, водород сульфид ажралиб чиққан жойида қора доғлар пайдо бўлади. Реакциянинг (шиддатли) тезлиги қуйидагича баҳоланади:

• 
  мусбат (-)
  
• 
  кам мусбатли (томчи артофи кўрғирсимон бўялади +)
  
• 
  мусбат (томчи артофи кўрғирсимон бўялади ++)
  
• 
  ўткир мусбат (кўрғирсимон бўялади +++)
  

Несслера сонини аниқлаш
Несслер сонини аниқлаш йўли билан балиқни ва янги музлатилган балиқни айниганлигини билиш мумкин. Фильтрат майдаланган балиқ тортмаси билан 100 мл дистилланган сув 1:10 нисбатанда тайёрланади. 15 минут давомида суғуриб олинади ва аралаштирилиб (чайқатилиб) турилади. Эритма ўтказилади ва ундан 2 мл олиниб фильтратга 0,5 мл Несслер реактиви солинади. Тайёр аралашмани оқ фонда стандарт бихромат шкала билан солиштирилади. Янги балиқлар учун Несслер сони 1,0 дан ошмаслиги керак. Шубҳали балиқлар учун 1,2-1,4 га, айниган балиқлар учун 1,6-2,4 ва ундан юқори.


ТАЪЛИМНИНГ ЗАМОНАВИЙ УСУЛЛАРИ
“Қорбўрон” усулидан фойдаланиш
Бунинг учун гуруҳдаги талабалар тенг 2 га бўлинади. Ҳар бир жамоага сардорлар тайинланади. Ҳар бир жамоа рақиб командага бериш учун 5-10 дақиқа давомида 3-4 тадан савол тайёрлашади. Тайёрланиб бўлингач жамоа сардорлари энг яхши қизиқарли тузилган саволларни танлаб олади. Жамоалар навбат билан бир-бирларига савол берадилар. Тайёрланишга 1 дақиқа берилади. Жавоб 1-2 дақиқа давомида берилади. Ҳар бир савол жавобини тўғрилигини сифатини ўқитувчи шарҳлаб туради, баённомада савол - жавоб ва қўшимча жавоблар кўрсатилади. Жавобларга 5 баллик системада баҳо қўйилади.
Қўшимча жавобларга қуйидаги меъзонларда баҳо қўйилади:
Тўғри қўшимча 1 балл, қисман қўшимчага 0,1 дан 0,5 баллгача, нотўғри қўшимча учун умумий баллдан - 0,5 балл олиб ташланади.
Хулосада ўқитувчи хамма балларни жамлайди (ҳар бир жамоаниқини алоҳида) ва 6 га бўлинади (3 та савол - 3 та жавоб) хосил бўлган 80 балл жамоанинг бир аъзосиники хисобланади. Жамоанинг фаол аъзосига умумий баллга 0,5 балл қўшилади. Пассив аъзоларидан 0,2- 0,3 балл жарима балл олинади.