Urganch davlat universiteti filologiya fakulteti

Nukusyop – Xorazm viloyati Gurlan tumanidagi qishloq hisoblanadi. Nukusyop gidrotoponim hisoblanib, mazkur hududdan o‘tuvchi sug‘orish inshooti nomi bilan bog‘liq.
Saxtiyon- Qadimiy Xorazm tili eroniy tillar oilasiga mansub bo‘lib, “saxt” -qattiq degan ma’noni bildiradi-deydi sharqshunos olim, Urganch Davlat Universiteti dotsenti Abdulla Ahmedov-ya’ni odamning fe’l atvoriga nisbatan ishlatiladi. Saxtiyonning sof etimologiyasi “saxt”-qattiq, yon esa ko‘plik yasovchi qo‘shimchadir. Soddaroq qilib aytganda bu erda so‘z qattiq iborasi qattiqqo‘l ma’nosida emas, tejamkor, isrof qilmovchi ma’nosida ishlatilayotganini aytmoq lozim.
Taniqli arxeolog olima L.S.Tolstova esa bu borada umuman boshqacha taxminni ilgari suradi. L.S.Tolstovaga ko‘ra, “Saxtiyon so‘zi qadimgi Sug‘diyona davlati nomining in’ikosidir”.²⁷ Endi yana bir narsaga e’tibor berish kerakki, Saxtiyon qishlog‘i Xivada, Xonqada va Qoraqalpog‘istonning Ellikqa’la tumanida ham mavjud. Professor Z.Do‘simov fikricha, “Saxtiyon nomi forsiycha terini qayta ishlovchi kosiblar qishlog‘i “ degan ma’noni bildiradi.²⁸ O‘zbek urug‘lari tarkibida ham Saxtiyon nomli urug‘ mavjud bo‘lgan.
Bog‘olon - Gurlan tumanidagi bu qishloq qadimiy hisoblanib Xorazmning qadimgi davrlardagi tarixini o‘z ichiga oladi. Manbaalarda bu joy nomini olon qabilalari bilan bogliq deyiladi, ya’ni, “olonlar bog‘i, bog‘i oloniy” tarzida, ba’zi manbalarda esa “bog‘i ko‘p joy, bog‘zor” tarzida aytib o‘tiladi. “Nomdagi bog‘ so‘zining mevazor ma’nosidan tashqari bir qancha ma’nolari bor: bog‘, yer, to‘p, jamlik, atrofi o‘ralgan maydon, qabila kabidir”²⁹. Olonlar Xorazmdagi eng qadimiy urug‘lardan hisoblanadi. Bu qishloq ming qabilasining “bog`lan” urug`i³⁰ yoki yuz qabilasining bog`anali urug`i nomi bilan bog‘liq bo‘lishi mumkin. Gurlan tumanidagi Mingbag`alani, yani “ming qabilasining bag`alan urug`i” degan qishloq ham bor.
Qo‘ng‘irot — mazkur etnotoponimlarni nafaqat Qoraqalpog‘iston va Xorazm hududida balki butun O‘zbekiston bo‘ylab ko‘plab uchratishimiz mumkin bo‘lib, mazkur nom yuqorida ta’kidlangan o‘zbek urug‘laridan birining nomi hisoblanadi.
Qo‘ng‘irotlarning asosiy qismi hozir ham Qashqadaryo va Surxondaryo viloyatlarida yashaydi. Qozoq, qirg‘iz, qoraqalpoq xalqlari tarkibida ham qo‘ng‘irotlar bor. Respublikamizda, xususan, Zarafshon vodiysida 20 ga yaqin aholi punkti Qo‘ng‘irot deb ataladi.³¹