Uo‘K: 53(072) kbk

7.12. Ogohlantiruvchi signalizatsiya 
(tortuvchi nimstansiyadagi)
(O.s.)
 
– Предупредительная сигнализация 
на тяговой подстанции
– 
Warning signaling 
at the traction power
- 
nimstansiyadagi umumiy 
signalizatsiyaning bir qismi bo‘lib, u texnologik jarayonlar kechishi va 
xizmat ko‘rsatuvchi xodimlar mehnat xavfsizligiga rioya qilinishini 
ta’minlovchi shartlarni to‘g‘ri amalga oshirish lozimligi haqida ogohlantirish 
va qurilmalar ish rejimlaridagi buzilishlarga e’tiborni qaratish kabi 
vazifalarini bajaradi. Masalan, ogohlantiruvchi signallar uzgichlar va 
ajratgichlar zanjirlaridagi nosozliklarda, elektr energiyasi manbaiga ulanish 
joylarida kuchlanishlar yo‘qolib qolganda, tezkor zanjirlarda saqlagichlar 
kuyib qolganda, avariya holatidagi uzilishlarda, izolyatsion neytralli yuqori 
kuchlanishli liniyalarda bitta faza yerga ulanib qolganda va b. shunga 
o‘xshash holatlarda paydo bo‘ladi. O.s. tovushli yoki yorug‘likli bo‘lishi 
mumkin. Tovushli O.s. da odatda impulsli signalizatsiya relesi(ISR)dan 
foydalaniladi (7.8- rasm). Impulsli transformator zanjirining birinchi 
chulg‘amiga ketma-ket ravishda kontaktlari o‘zaro parallel ulangan 
ko‘rsatgich relelari KR1 – KRn guruhi ulangan.Bu relelar tegishli 
qurilmalarda nosozliklar yuzaga kelganda yoki ularning ish rejimlari 

---

351
o‘zgarganda ishga tushadi. Ishga tushgan rele kontaktlari ulanganda ISR 
kirishiga signal berilπadi. Rele chulg‘ami qo‘zg‘aladi(jonlanadi) va natijada 
tovushli signai zanjiri ulanadi. Bu bilan bir vaqtning o‘zida ko‘rsatgich relesi 
ishga tushgan zanjirda yorug‘lik signali paydo bo‘ladi. ISR dastlabki holatiga 
uni dastlabki holatga qaytaruvchi tugma(DHQT) yordamida qaytariladi, 
bunda uning tovushli signal zanjiridagi kontakti ajraladi. Ob’ektlarni 
boshqarish tezkor almashlab ulanuvchi zanjirlarini ISRning o‘rinsiz ishlab 
ketishidan himoyalash uchun kontaktlar zanjiriga – ob’ektlar holatini 
takrorlagichga ketma-ket ravishda ISR ishlab ketishini kechiktiruvchi vaqt
7.8- rasm. Ogohlantiruvchi tovushli signalizatsiya sxemasi:
KR1 – KRn - 
ko‘rsatgich relelari; ISR - impulsli signalizatsiya relesi; SSh – signalizatsiya shinalari; 
DHQT – ISRni dastlabki holatga qaytaruvchi tugma. 
relesi ulanadi. Almashlab ulash jarayonida qisqa vaqt davomida ikkala 
takrorlagich kontaktlari ajralib qolinishi mumkinligini hisobga olgan holda 
(masalan, tezkor zanjirlarda kuchlanish yo‘qolib qolganda) kutish vaqti eng 
sekin ta’sir etuvchi ob’ektning almashlab ulanish vaqtidan katta etib 
o‘rnatiladi. 
Teleboshqariladigan 
nimstansiyalarda 
ogohlantiruvchi 
signallar 
dispetcherga uzatiladi va u zarurat bo‘lganda tegishli nimstansiyaga xizmat 
ko‘rsatuvchi xodimni yuboradi.