365
chulg‘am ish rejimiga umuman bog‘liq emas - ikkilamchi tok birlamchi tokka
qarab o‘zgaradi, K.t.larda esa aksincha – birlamchi tok ikkilamchi tokka
qarab o‘zgaradi; va h.z.
7.15-rasm. ТПОЛ-10 markali tok transformatori konstruksiyasi:
1 va 2 – magnit
o‘tkazgich o‘zaklar; 3 – mahkamlovchi halqa; 4 – birlamchi chulg‘am sterjeni; 5 – quyma
korpus; 6 – tayanch flanes; 7 - ikkilamchi chulg‘am chiqishlari; 8 - mahkamlovchi
halqa
bo‘rtiqlari; 9 – yerlanuvchi bolt.
T.t.lari alohida apparat ko‘rishida yoki yuqori kuchlanishli uzgichlar va kuch
K.t.lari chiqishlarida o‘rnatiladi. T.t.larining ikkilamchi chulg‘amlari soni
ko‘p (uchtagacha) bo‘lib, ular bir vaqtning o‘zida o‘lchash, elektr
energiyasini hisoblash, rele himoya zanjirlariga ulanadi. T.t.lari klimatik
sharoitlarni, ichkari va tashqarida o‘rnatilishini hamda normal yoki
ifloslangan atmosferani hisobga olgan holda ishlab chiqariladi. 50 yoki 60 Hz
chastotali va noldan mos ravishda 75, 150, 300 va 600 A diapazonlarda
o‘zgaradigan o‘zgaruvchan tok elektr uskunalaridagi toklarni 5 A gacha
kamaytirib o‘lchash, himoya hamda signalizatsiya zanjirlariga o‘lchash
axborotlarini uzatishga mo‘ljallangan tok
transformatorining texnik
xarakteristikalari keltirilgan.
T.t. kirill alifbosida yozilgan shartli belgilaridagi harflar quyidagilarni
bildiradi: T – tok transformatori; Ф – (
в фарфоровом корпусе
) chinni
korpusda; H – (
наружной установки
) tashqarida o‘rnatiladigan; П –
(
проходной
) birlamchi chulg‘ami to‘g‘ri chiziqli shina ko‘rinishida; Л – (
с
литой изоляцией
) quyma izolyatsiyali; У – (усиленный) kuchaytirilgan; O
– (
одновитковый
) bir o‘ramli; Ш – (
шинный
) shinali; M –
(
модернизированный
) modernizatsiyalangan; K – (
катушечный
) g‘altakli;
B – (
встроенный
) boshqa qurilmada o‘rnatilgan; T -
366
7.4-jadval
Tok transformatorining texnik
xarakteristikalari
Rusumi
Kuchlanish
sinfi, kV
Himoya
sxemalari
uchun
ikkilamchi
chulg‘amlar
soni
O‘lchash zanjiri
uchun
ikkilamchi
chulg‘amlar
soni
Transformatsiya
koeffitsiyenti
(
𝐼
1𝑛𝑜𝑚
/𝐼
2𝑛𝑜𝑚
)
ТФЗМ-11 ОБ-I-У 1
ТФЗМ-11 ОБ-IV-У1
110
2
3
1
600/5А
Massasi, kg
525
7.5-jadval
Konst-
ruktiv
Yasa-
lishi
Ikkilamchi
chulg‘am nominal
aniqlik sinfi
10P aniqlik sinfida
himoya uchun
chulg‘am nominal
chegaraviy karraligi
𝑐𝑜𝑠𝜑 = 0,8
da nominal
ikkilamchi yuklama,
𝑆
𝑛𝑜𝑚.
ikkilamchi
chulg‘amlar
soni
0,5 1U1
-1U2
aniql
ik si
nfida
lcha
sh uc
hun
chulg‘a
m
10P aniqlik sinfida
himoya uchun
chulg‘am
O‘
lcha
sh
uc
hun
Himoya
uc
hun
O‘lchash
uchun
Himoya
uchun
2U1
-2U3
3U1
-3U2
4U1
-4U2
2U1
-2U2
3U1
-3U2
4U1
-4U2
I
0,5
10Р
20
20
-
30
30
30
-
1
2
IV
20
20
30
3
*Eslatma: Ushbu tok transformatori “Chirchiq transformator zavodi” AJ da ishlab
chiqariladi.
(birinchi harf emas) – (
встроенный в силовые трансформаторы
) kuch
transformatorida o‘rnatilgan; З – (
для защиты от замыкания в землю
)
yerga ulanib qolganda himoyalovchi qurilma uchun; P va Д –
(
предназначенный для релейной защиты
) releli himoya uchun
mo‘ljallangan; 0,5 – (
предназначенный для измерения
) o‘lchash uchun
mo‘ljallangan. Barcha T.t.lar markalaridagi birinchi harfdan keyingi son
nominal kuchlanishni(kVlarda), ikkita oxirgisi esa mos ravishda birlamchi va
ikkilamchi toklarni bildiradi. Masalan, ТПОЛ-10-0,5/Р-600-5 markali T.t.
shartli belgilari quyidagicha ma’noni anglatadi: T – tok transformatori; П -
birlamchi chulg‘ami to‘g‘ri chiziqli shina ko‘rinishida; O – bir o‘ramli;
nominal kuchlanishi 10 kV; Л – quyma izolyatsiyali; 0,5/Р – releli himoya va
o‘lchash uchun mo‘ljallangan; nominal birlamchi tok 600 A; nominal
ikkilamchi tok 5 A.
T.t.ni tanlashda uning pasport xarakteristikalari u o‘rnatiladigan elektr
uskunasidagi hisoblab aniqlangan ish sharoiti bilan solishtiriladi. T.t.
367
quyidagi shartlar bo‘yicha tanlanadi:
kuchlanish bo‘yicha
– T.t. nominal
kuchlanishi u o‘rnatiladigan elektr uskunasi nominal kuchlanishiga mos
bo‘lishi lozim;
yuklama toki bo‘yicha
– T.t. nominal yuklama toki u
o‘rnatiladigan elektr uskunasi nominal yuklama tokidan kichik bo‘lmasligi
kerak;
nominal ikkilamchi toki bo‘yicha
– transport elektr uskunalari uchun 5
A
ga teng qilib olinadi;
aniqlik sinfi bo‘yicha
– elektr energiyasi
hisoblagichlarini ta’minlovchi chulg‘amlar uchun aniqlik sinfi 0,5, elektr
o‘lchash asboblarini ta’minlovchi chulg‘amlar uchun esa 3 dan past
bo‘lmasligi lozim. Relili himoya zanjirini ta’minlovchi T.t. aniqligi ruxsat
etilgan 10
%
li xatolik bo‘yicha tekshiriladi;
nominal ikkilamchi quvvat
bo‘yicha
;
qisqa tutashishlarga bardoshlilik bo‘yicha
. T.t.
dinamik
bardoshliligi
√2𝑘
𝑑𝑖𝑛
× 𝐼
1𝑛𝑜𝑚
≤ 𝑖
𝑞.𝑡.
ifoda yordamida tekshiriladi, bu yerda
𝑘
𝑑𝑖𝑛
- dinamik bardoshlilik toki karraligi;
𝐼
1𝑛𝑜𝑚
– T.t. birlamchi tok nominal
qiymati, A;
𝑖
𝑞.𝑡.
– qisqa tutashish tokining maksimal oniy qiymati, A. Elektr
uskunasining o‘zida o‘rnatilgan T.t. dinamik bardoshliligi tekshirilmaydi. T.t.
termik bardoshliligi
(𝑘
𝑇
× 𝐼
1𝑛𝑜𝑚
)
2
𝑡
𝑇
≥ 𝐵
𝑞.𝑡.
ifoda yordamida tekshiriladi,
bu yerda
𝑘
𝑇
- termik bardoshlilik toki karraligi;
𝑡
𝑇
- termik bardoshlilik toki
o‘tishining ruxsat etilgan vaqti;
𝐵
𝑞.𝑡.
– qisqa tutashishda T.t.dan ajralib
chiqadigan issiqlik miqdorini tavsiflovchi kattalik. Aniq bir T.t.ni
tanlash
katalog bo‘yicha amalga oshiriladi. Ushbu katalogda ruxsat etilgan eng katta
yuklama va 10
%
li xatolikda yuklamaning maksimal karraligi ham
keltiriladi.
Do'stlaringiz bilan baham: 
