Uo‘K: 53(072) kbk

7.11. Moyli uzgich
(M.u.) 
– Масляный выключатель - Oil circuit 
breaker -
yuqori kuchlanishli uzgich bo‘lib, kontaktlar ajralayotganda paydo 
bo‘ladigan yoy transformator moyi yordamida o‘chiriladi. M.u. tortuvchi 
nimstansiyalar va seksiyalash postlarida qo‘llaniladi. M.u. katta va kichik 
hajmlilarga bo‘linadi. Katta hajmli (bakli) M.u. larda moy yoy o‘chiruvchi 
va (yerlangan bak ichida joylashtirilgan tok o‘tkazuvchi qismlarni) 
izolyatsiyalovchi, kichik hajmli M.u.larda esa faqat yoy o‘chiruvchi muhit 
sifatida xizmat qiladi.
Bakli M.u.lar yoyni tabiiy o‘chiruvchi yoki yoy o‘chirish intensivligi, 
tezligi va ishonchliligini oshiruvchi yoy o‘chiruvchi qurilma bilan birga 
ishlab chiqariladi. M.u.ning bu rusumi yuqori kuchlanishli uzgichlarning 
boshqa rusumlariga nisbatan ko‘p jihatdan, masalan yong‘in va portlash 
xavfi, metall va moy sarfi hamda xonalarda joylashishiga ko‘ra 
kamchiliklarga ega bo‘lsa-da, yuqori ishonchliligi va narxining nisbatan 
pastligi tufayli ishlatilib kelinmoqda. Mamlakatimizda nominal kuchlanishi 
110 kV, toki 1 kA, uzish toki 20 kA va vaqti 0,15 s bo‘lgan bakli M.u.lar 
qo‘llaniladi(7.7- rasm). 
Kichik hajmli M.u.lar qulay bo‘lgan yoy o‘chirish qurilmalariga ega,
moy miqdori kam va shuning uchun ham yong‘in va portlash xavfi kam, 
ammo cheklangan uzish qobiliyatiga ega. Mamlakatimiz t.y.larida nominal 
kuchlanishi 110 kV, toki 2 kA, uzish toki 50 kA va vaqti 0,06 s bo‘lgan 
kichik hajmli M.u.lar qo‘llaniladi. M.u.lar avtomatik ravishda ulashni yoki 

---

350
uzishni amalga oshiradigan elektromagnit, prujinali yoki pnevmatik 
yuritmalar bilan jihozlangan. 
7.7- rasm. У-110 rusumli katta hajmli 
moyli uzgich:
1 – bak; 2 – traversa; 3 – 
yoy so‘ndiruvchi kamera; 4 – shuntlovchi 
resistor; 5 – yo‘naltiruvchi qurilma; 6 – bak 
izolyatsiyasi; 7 – tok transformatori; 8 – 
moy ko‘rsatkich; 9 – yuritma mexanizmi; 
10 – moy to‘latilgan kirish; 11 – chiqindi 
uchun teshik (soplo); 12 – moy isitadigan 
qurilma.