|
Adabiyotlar
1.
Sanjit Manohar Majhi,
Ali Mirzaei, Hyoun Woo Kim, Sang Sub Kim,
Tae Whan Kim, Recent advances in energy-saving chemiresistive gas
sensors,
Nano Energy,(2020)
2.
Nasimov A, Buronov A, Isakulova M, Toshpulatov D, Mirzayev Sh.
Tashpulatov Kh, Photochemical studies of bromocresol purple in sol-gel
membrane,
Jour of Adv Research in Dynamical & Control Systems
, Vol.
12, 04-Special Issue, 2020, 1156-1159 pp
3.
Murari, B.M.; Anand, S.; Gohil, N.K. & Chaudhury, N.K. Hoechst 33258
and Pyranine as fluorescent probes for sensing myoglobin in solution.
Anal
.
Chim
.
Acta
, (2006).
MODIFIKATSIYALANGAN BENTONITLARNING ADSORBTSION
XOSSALARINI O’RGANISH
Ochilov S.O, Djumamuratova M.Sh.
Berdaq noqmidagi Qorqalpoq Davlat Universiteti
Muhokama qilingan adabiyotlar taxlili shuni ko‘rsatadiki, montmorillonit
gilmoyalarini modifikatsiyalash orqali samarador adsorbentlar olish va ularning
adsorbsion xossalarini tadqiq qilish o‘z dolzarbligini saqlab qolmoqda.
Bentonit gilmoyasi va u asosida olingan mahsulotlar xalq xo’jaligining turli
tarmoqlarida keng qo’llanilmoqda: burg‘ulash ishlarida gilmoya suvli
suspenziyasiga kolloid qo’shimchalar qo’shiladi, yengil (zichligi kichik)
46
burg‘ulash eritmalari tayyorlanadi; qurulishda keramzit tipidagi g‘ovakli
materiallar
olish,
temir-beton
materiallariga
yengil
qo’shimcha,
gidroizolyasiyalovchi materiallar sifatida (asosan past sifati bentonitlar); neft va
gazni qayta ishlash sanoatida, neft moylar (transformator, surkov) ini tozalashda
(regenratsiya) adsorbent sifatida va boshqa neft distillatlarini tozalashda; vino
sanoatida, proteinlarni kamaytirish, temir, rux, mis birikmalaridan tozalashda,
tiniqlashtirishda; yog‘-moy sanoatida tozalovchi-oqartiruvchi selektiv adsorbent
sifatida (paxta, kungaboqar, kunjut, masxar moylarini tozalovchi); farmatsevtikada
inson va hayvonlar organizmdagi turli zaxarli toksinlarni va gazlarni yutuvchi
adsorbent sifatida;qishloq xo’jaligida kombikorm hayvonlarga polivitaminlar
sifatida, organizmda to’plangan gazlardan holi qilishda va hokazoda qo’llaniladi .
İshga olingan bentonit gilmoyasi Qoraqalpog’iston Respublikasi
territoriyasida
Beltay
bentoniti
bwlib,
wning
kimeviy
tarkibi
montmorillonitgidroslyudali gilmoya minerali bu’lib xisoblanadi, asosiy miqdori
ishqoriy er montmorillonittan tashkil topqan
Ca–3,02,
Mg –7,32,
Na+K–41,24,
𝑚𝑔∗𝑒𝑘𝑣
100𝑔𝑟
.
Moyda va h’ar qil formadagi kristallar bo’ladi . Tabiyiy tu’rida bentonitning
solishtirma bet yuzasi ancha kichik buladi.( 59 – 90 m
2
) [1]
Bentonitni suvda eruvchan polielektrolitar bilan modifikatsiyalash (B+PE)
va adsorbtsion h’ossalarni u’rganish uchun, karboksil va amin guruh’ni tutgan
sopolimer sintezlandi va wlarga bog’lik kolloid- kimeviy xossalari aniqlandi.
Tomchi usulida sirt tarangligini va namlanish burchagini aniqlash asosida
adgeziya ishi ulchandi. Moy emultsiyasini yuza maydoni bilan tasirlashish
xarakterining uzgarishi adgeziya ishining uzgarishi bilan tu’shintiriladi.
B+PE optimal konsentratsiyada va pH ga bog’liq barqaror sistema paydo
bo‘ladi va ularning dispers fazalarning chegarlari kamayadi, buning natijasida
dispersion muhitda eng katta barhorarlik paydo bo‘ladi (D= 3,0 ).
Adsorbtsiyani amalga oshishida PE molekulasining twzilishi, uning
tarkibidagi aktiv gruh’larning tabiyati va PE molekulasining suv muh’itidagi
konformatsiyasiga bog’liq [ 2 ].
Makromolekulalararo tavsiflanishi natijasida bentonit wyzasiga PE ta’sirida
strukturalarning paydo bo‘lishi aniqlandi
.
Molekulalararo tavsiflanishlar o‘z
navbatida funksional guruhlarning ionlanish darajasiga bog‘liq bo‘ladi. Fazalar
orasidagi
jarayonlarni
urganish-mineral
dispers
sistemalarning
xususiyatlarini,qonunlarni aniqlashdan iborat buladi.
Polielektrolitlarining modifikator effekti (optimal doza) 10% BGS
modifikatsiyalanichi bir necha faktorlarga bog‘liq ekanligi aniqlandi:
47
a) Molekulyar massasiga; b) eritmadagi makromolekulaning konformatsion
holatiga; s) muhitning vodorod ko‘rsatgichiga (pH); g) funksional guruhlarning
kimyoviy xarakteriga va makromolekulaning faol darajasiga. Tabiiy minerallarni
adsorbent sifatida sanoatda, xalq xo‘jaligida maqsadli foydalanishda suvda
eruvchan polimerlar bilan aktivlash orqali samarador adsorbentlar olish va ularning
adsorbsion xossalarini o’rganish katta ahamiyatga ega.
Foydalanilgan adabiyotlar
1.V.V.
Maksimova,
İ.A.Arzanova,
//Uzbekiston
mintaqasidagi
bentonitlarning fizik-kimeviy va adsorbtsiyalash xsusiyatlari Uzb.xim.jurn.
Tashkent. 2012. №2. S. 3-7.
2.S. Salixanova, A.A. Agzamxodjaev. Kislotnaya aktivatsiya glinistkx
adsorbentov s ispolzovaniem mikrovolnovogo izluchuniya // Uzb. xim.-jurn.,
Tashkent, 2009. №.1 S.29-32, M.N.
Do'stlaringiz bilan baham: |
