Umumiy fizika kursidan masalalar to’plami

Optik sistema 
824.
Agar linzalar sistemasiga tushuvchi parallel nurlar sistemadan chiqqandan 
keyin avvalgidek parallel boʻlib qolsa, bunday sistema teleskopik sistema 
deyiladi. Ikkita linza teleskopik sistema hosil qilishi uchun ularni qanday 
joylashtirish kerak? 
825.
Optik kuchi 
D
1
va 
D
2
boʻlgan ikki yupqa linza umumiy bosh optik oʻqqa ega 
va ular bir-biriga zich qilib joylashtirildi. Ularni optik kuchi 
D=D
1
+D
2
boʻlgan bitta linza bilan almashtirish mumkinligini isbotlang. 
826.
Fokus masofasi 
F=30 cm
boʻlgan yigʻuvchi linza orqasiga linzadan 
a=15 cm
masofada uning bosh optik oʻqiga perpendikulyar yassi koʻzgu joylashtirildi. 
Linza oldiga undan 
d=15 cm
masofada qoʻyilgan buyumning tasviri qayerda 
hosil boʻladi? Tasvir qanday boʻladi – haqiqiy yoki mavhum? 
827-masalaga. 
828-masalaga. 
822-masalaga. 

---

131 
827.
Fokus masofasi 
F
boʻlgan yassi-qavariq linzaning yassi sirti kumushlandi 
(rasmga qarang). Linzaning fokal tekisligida joylashgan 
A
nuqtaviy yorugʻlik 
manbaining 
A
1
tasviri qayerda hosil boʻladi? 
828.
Yigʻuvchi linza va yassi koʻzgudan iborat optik sistemada nurlarning yoʻlini 
chizing va AB buyum tasvirining oʻrnini aniqlang (rasmga qarang). 
829.
Nuqtaviy yorugʻlik manbai yigʻuvchi linzaning bosh optik oʻqida undan 
1,5F
masofada joylashgan. Linza orqasiga undan qanday masofada bosh optik 
oʻqqa perpendikulyar holda yassi koʻzgu joylashtirilsa, koʻzgudan qaytib 
ikkinchi marta linzadan oʻtgan nurlar oʻzaro parallel dastani hosil qiladi? 
830.
Sistema fokus masofasi 
F
1
=30 cm
boʻlgan yigʻuvchi va fokus masofasi
F
2
=
–
15 cm
boʻlgan sochuvchi linzadan tashkil topgan. Linzalar bir-biridan 
a=30 cm
masofada joylashgan, ularning bosh optik oʻqlari mos tushadi. Bu 
sistema parallel nurlar dastasini hosil qilishi uchun nuqtaviy yorugʻlik 
manbaini qayerga joylashtirish zarur? 
831.
Fokus masofalari 
F
1
=12 cm
va 
F
2
=15 cm
boʻlgan ikki yigʻuvchi linza bir-
biridan 
a=36 cm
masofada joylashgan. Buyum birinchi linzadan 
d=48 cm
masofada joylashgan. Buyumning tasviri ikkinchi linzadan qanday 
f
masofada 
hosil boʻladi? 
832.
Trubkaga fokus masofalari 
F
1
=80 mm
va 
F
2
=50 mm
boʻlgan ikki yigʻuvchi 
linza oʻrnatildi. Linzalar orasidagi masofa 
l=16 cm
, ularning bosh optik 
oʻqlari mos tushadi. Balandligi 
h=20 mm
boʻlgan buyum birinchi linzadan 
d=40 cm
masofada joylashtirildi. Tasvir qayerda hosil boʻladi? Uning 
H
balandligi qanday? 
833.
Obyektiv ikki yupqa linzadan tashkil topgan: fokus masofasi 
F
1
=20 cm
boʻlgan yigʻuvchi va fokus masofasi 
F
2
=
–
10 cm
boʻlgan sochuvchi linza. 
Linzalar orasidagi masofa 
l=15 cm
. Obyektiv yordamida ekranda Quyoshning 
tasviri olinmoqda. Quyoshning huddi shunday oʻlchamli tasvirini hosil qilish 
uchun qanday bitta linza olish kerak? 
834.
Sistema modul boʻyicha bir xil fokus masofaga ega ikki (yigʻuvchi va 
sochuvchi) linzadan tashkil topgan. Linzalarning bosh optik oʻqlari mos 
tushadi. Bu sistema yordamida ekranda Quyoshning tasviri olinmoqda. 
Linzalar oʻrni almashtirilganda, ekranni 
s=30 cm
masofaga surishga toʻgʻri 
keldi. Yigʻuvchi linzaning 
F
fokus masofasi qanday? 
835.
Fotoapparat obyektivi ikki linzadan tashkil topgan. Fokus masofasi 
F
1
=
–
50 
mm
boʻlgan sochuvchi linza plyenkadan 
l=45 cm
masofada joylashgan. 
Plyenkada uzoqdagi buyumning tiniq tasvirini olish uchun fokus masofasi 
F
2
=80 mm
boʻlgan yigʻuvchi linzani qayerga joylashtirish kerak?