Umumiy fizika kursidan masalalar to’plami

Qattiq jism xossalari 
414.
Ba’zi oʻlchov asboblarini tayyorlashda temperatura oʻzgarishi bilan ikki 
sterjen uzunliklari farqi doimiyligi ta’minlanadi. Temir va mis sterjenlarning 
0°C dagi uzunliklari qanday boʻlganda, ularning 
Δl
uzunliklari farqi 
temperaturaga bogʻliq boʻlmaydi hamda 10 cm ga teng boʻladi? 
415.
Metal halqa va disk qizdirilyapti (rasmga qarang). Halqaning ichki diametri 
oʻzgaradimi (va qanday oʻzgaradi)? Sektorning φ burchagi oʻzgaradimi? 
415-masalaga.
418-masalaga.

---

66 
416.
Koʻndalang kesim yuzasi 
S=2,0 cm
2
boʻlgan poʻlat sterjenning uchlari 
t
1
=15°C
temperaturada tayanchlarga mahkamlandi. Agar sterjen 
t
2
=150°C
temperaturagacha qizdirilsa, u tayanchga qanday 
F
kuch bilan ta’sir qiladi? 
417.
Poʻlat sim 
t
1
=0°C
temperaturada ikki devor orasida uncha katta boʻlmagan 
taranglikda tortilib turibdi. Sim qanday 
t
2
temperaturagacha sovutilsa, u 
uzilishi mumkin? 
418.
Ikki ustun orasida 
2l
uzunlikdagi yengil sim uncha katta boʻlmagan 
taranglikda torttirib qoʻyilgan (rasmga qarang). Simning oʻrtasiga 
m
massali 
fonar osildi. Simning koʻndalang kesim yuzasi S, sim materialining elastiklik 
moduli 
E
ga teng. Kichik burchak deb hisoblab, simning α osilish burchagini 
aniqlang. 
419.
Temirbetonli ustun 
F
kuch bilan siqilmoqda. Agar ustundagi temirning 
koʻndalang kesimi 
S
t
betonning koʻndalang kesimi 
S
b
ning 1/20 ulushini 
tashkil qilsa, hamda betonning elastiklik moduli 
E
b
temirning elastiklik 
moduli 
E
t
ning 1/10 qismini tashkil qilsa, yuklanishning qanday qismi temirga 
tushadi? 
420.
Massasi 
m=16 t
boʻlgan yukni koʻtarish uchun ishlatiladigan tros tarkibida 
d=2,0 mm
diametrli poʻlat simdan nechta boʻladi?