Umumiy fizika kursidan masalalar to’plami

 
TERMODINAMIKA QONUNLARI 
Issiqlik balans tenglamasi va fazaviy oʻtishlar 
421.
Kalorimetrga boshlangʻich temperaturasi 
t
1
=-10°C
boʻlgan muz va oʻzgarmas 
quvvatli isitkich joylashtirildi. Kalorimetr temperaturasining vaqtga bogʻliq 
grafigini chizing (
t
1
=-10°C
dan 
t
2
=+10°C
gacha oraliqda). 
422.
Biror miqdordagi suvni 
t
1
=20°C
temperaturadan 
t
2
=100°C
qaynash 
temperaturasigacha qizdirishda isitkich 
τ
1
=12 min
ishladi. Bu suvni toʻla 
bugʻlantirish uchun qanday vaqt ketadi? Idishning issiqlik sigʻimini va 
issiqlik yoʻqotilishni hisobga olmang. 
423.
Kalorimetrdagi 
m
s
=1,5 kg
massali 
t
s
=20°C
temperaturadagi suvga 
m
m
=1,0 kg
massali 
t
m
=-10°C
temperaturadagi muz solindi. Kalorimetrda qaror topgan 
temperaturani aniqlang. 
424.
Oldingi masalani muzning massasi: a) 
m
m
=0,10 kg
; b) 
m
m
=8,0 kg
boʻlgan 
hollar uchun yeching. Ikkala holda ham issiqlik muvozanati oʻrnatilgandan 
keyin kalorimetrdagi moddaning yigʻindi hajmini aniqlang. 
425.
Kalorimetrda 
m
1
=400 g
massali 
t
1
=5°C
temperaturada suv bor. Unga yana 
m
2
=200 g
massali 
t
2
=10°C
temperaturadagi suv va 
m
3
=400 g
massali
t
3
=-60°C
temperaturadagi muz solindi. Kalorimetrda qanday temperatura 
qaror topadi? Muzning miqdori qanday oʻzgaradi? 

---

67 
426.
Temperaturasi 
t=20°C
boʻlgan suvli idishga massasi 
m
m
=100 g
va 
temperaturasi 
t
m
=-8°C
boʻlgan muz boʻlagi solindi. Qanday temperatura qaror 
topadi? Suvli idishning issiqlik sigʻimi 
1,67 kJ/K
. 
427.
Kalorimetrda massasi 
m
m
=100 g
va temperaturasi 
t
m
=0°C
boʻlgan muz boʻlib, 
unga 
t
b
=100°C
temperaturali bugʻ qoʻyildi. Muz butunlay erigan paytda 
kalorimetrda qancha suv boʻladi? Muzning erish temperaturasi 0°C. 
428.
m
m
=100 g
massali muz va 
m
s
=15 kg
massali suv aralashmasini undan 
t
2
=100°C
temperaturali bugʻ oʻtkazish orqali 
t
1
=0°C
temperaturadan 
θ=80°C
gacha qizdirish kerak. Buning uchun zarur boʻlgan bugʻning 
m
b
massasini 
aniqlang. 
429.
Kalorimetr 
m
1
=250 g
massali 
t
1
=15°C
temperaturadagi suvga ega. Suvga 
m
2
=20 g
massali hoʻl qor tashlandi. Natijada kalorimetrdagi temperatura 
Δt=5°C
ga pasaydi. Qor tarkibida qancha suv boʻlgan? 
430.
Qizdirilgan alyuminiy kub muz ustiga qoʻyildi va kub muzga butunlay 
choʻkdi. Kub qanday temperaturagacha qizdirilgan? Muzning temperaturasi 
0°C, issiqlik yoʻqolishini hisobga olmang. 
431.
Ba’zi bir xavfsizlik qoidalariga koʻra suvni 0°C dan past temperaturaga 
sovutishga toʻgʻri keladi. Massasi 
m=12 g
boʻlgan 
t=-5°C
temperaturali 
suvga ega probirka chayqatilmoqda. Bunda suvning bir qismi muzlamaydi. 
Hosil boʻlgan muzning massasini toping. Atrof bilan issiqlik almashinishni 
va probirkaning issiqlik sigʻimini hisobga olmaslik mumkin. 
432.
Kolbada 0°C temperaturada suv bor. Kolbadagi havoni soʻrib olish natijasida 
unda faqat muz qoldi. Bunda suvning qanday qismi bugʻlangan? 0°C da 
suvning solishtirma bugʻ hosil boʻlish issiqligi 
2,50 MJ/kg
. 
433.
Ikki bir xil muz parchasi bir-biriga qarab bir xil tezlik bilan uchib keladi va 
toʻqnashgandan keyin suvga aylanadi. Bunda muz parchalarining 
v
tezligi 
minimal qanday boʻlishi kerakligini baholang. Muz parchalarning 
toʻqnashuvgacha temperaturasi 
t
1
=-12°C
. 
434.
Qoʻrgʻoshin oʻq zirhli devorga urilib, undan qaytadi. Yoʻqotilgan mexanik 
energiyaning 60 % i oʻqni qizdirishga sarflanadi. Oʻqning devorga urilishdan 
oldin tezligi 
v
0
=400 m/s
, urilishdan keyin esa 
v=100 m/s
. Oʻqning urilishdan 
oldin temperaturasi 
t
1
=50°C
. Oʻqning qanday qismi eriydi? 
435.
N=50 kW
quvvatli issiqlik ajratuvchi qurilma diametri 
d=15 mm
boʻlgan 
naychada oquvchi suv orqali sovutiladi. Qaror topgan rejimda suv 
Δt=25°C
ga qizadi. Suvning oqish tezligini aniqlang. 
436.
Suv yerga urilishda qaynashi uchun u qanday 
h
balandlikdan tushishi kerak? 
Yoʻqotilgan mexanik energiyaning 50% i suvni qizdirishga sarflanadi, 
suvning boshlangʻich temperaturasi 
t
1
=20°C
.