Учебно-методический комплекс по "Энтомологии" подгатовлен на основе современной педтехнологии. Настоящий комплекс подготовлен на основании действующей

Tillako‘zlar yoki
 
oltinko‘zlar
 
(Chrysopidae)
 
oilasiga
mayda, havorang 
qanotli, ko‘zlari tillasimon tovlanib turuvchi hasharotlar kiradi. Imagosi va lichinkasi 

---

197 
yirtqich hayot kechiradi. Oddiy tillako‘z
 
(
Chrysopa valga
)
 
keng tarqalgan (61-rasm).
Voyaga yetganlari qanotlarini yozsa, 40 mm gacha yetadi. Imagosi va lichinkasi 
yirtqich hayot kechiradi.
 
61-rasm. Oddiy oltinko‘z.
A-voyaga yetgani, b-tuxumlari, v-lichinkalari shira
to‘dasi orasida, g-pillachasi (A. Blyumer rasmi).
Oddiy oltinko‘z hammaxo‘r. Uning lichinkasi kamida 75 turdagi hasharotlar va 
10 turdagi kanalar bilan oziqlanadi. Oddiy oltinko‘z ko‘pchilik hasharotlar: poliz, 
shaftoli, beda, nok va olma shira bitlari, uzum unli qurti, ayrim soxta qalqondorlar, 
g‘o‘za 
va 
makkajo‘xori 
tunlamlari, 
mevali 
daraxtlar 
va 
g‘o‘za 
o‘rgimchakkanalarining jiddiy kushandalaridir.
Oddiy oltinko‘z 
(Chrysopa cornea)
juda keng tarqalgan. Voyaga yetgan 
urg‘ochi oltinko‘z barglarning ostki qismiga o‘simlik bitlari koloniyasi yaqiniga 
tuxum qo‘yadi. Uzun poyachali tuxumlarini odatda to‘da holda yopishtirib qo‘yadi. 
Oddiy oltinko‘zning lichinkasi harakatchan bo‘ladi, ular asosan o‘simlik bitlari bilan 
oziqlanadi. Ayrim turlari o‘zining rivojlanish jarayonida 300-400 ta shiralarni 
yo‘qotishi mumkin. Lichinkasi esa asosan o‘simlik bitlari bilan oziqlanadi. Lichinkasi 
kolorado qo‘ng‘izining tuxumini yeb kamaytiradi.
Shirani tutgan oltinko‘zning lichinkasi maxsus kanalcha orqali hazm shirasini 
yuboradi. Keyin shu kanal orqali tayyor suyultirilgan oziqni so‘rib oladi.

---

198 
Shiraning bo‘shab qolgan terisi bilan ko‘pincha lichinkalari ustini yuqoridan 
yopib oladi. Bu esa uni dushmanlardan himoya qilish xizmatini yoki maskirovka 
vazifasini bajaradi. Shuningdek, bu yopinib olgan shiralarning terisi oltinko‘zning 
lichinkalarini quyosh ta’sirida qurib qolishdan asraydi. Ovqatlanib to‘ygan lichinka 
o‘rgimchak pillasiga o‘xshash pillaga o‘raladi va undan keyinchalik oltinko‘z 
chiqadi.
Voyaga 
yetgan 
oltinko‘z 
uncha 
yaxshi 
ucha 
olmaydi. 
Dushmandan himoyalanish uchun 
oltinko‘z juda kuchli-sassiq hid 
chiqaradi. 
Oltinko‘z 
ko‘payish 
vaqtida tuxumlarini ko‘plab shira 
bitlari bo‘lgan shoxchalar yaqiniga 
qo‘yadi.