Turakulov e

3.1. Innovastion faoliyatining nazariy omillari

Innovastiya (inglizcha innovation) - yangilik kiritish, yangilikdir.
A.I. Prigojin innovastiya deganda muayyan ijtimoiy birlikka - tashkilot, aҳoli, jamiyat, guruҳga yangi, nisbatan turgun unsurlami kiritib boruvchi maқsadga muvofiқ o’zgarishlarni tushunadi. Bu innovator faoliyatidir.
Tadқiқotchilar (AL. Prigojin, B.V. Sazonov, V.S. Tolstoy, A.G.Kruglikov, A.S.Axiezer, N.P.Stepanov va boshқalar) innovastion jarayonlar tarkibiy қismlarini o’rganishning ikki yondashuvini ajratadilar: yangilikning individual mikrosatҳi va aloҳida-aloҳida kiritilgan yangiliklarni o’zaro ta ‘siri mikrosatҳi.
Birinchi yondashuvda ҳayotga joriy etilgan қandaydir yangi ғoya yoritiladi.
Ikkinchi yondashuvda aloҳida-aloҳida kiritilgan yangilMarning o’zaro ta’siri, ularning birligi, raқobati va oқibat natijada birining o’rnini ikkinchisi egallashidir.
Olimlar innovastion jarayon mikrotuzilmasini taҳlil қilishda ҳayotning davriyligi konsepstiyasini farқlaydilar.
Bu konsepstiya yangilik kiritishga nisbatan o’lchanadigan jarayon ekanligidan kelib chiқadi.
Pedagogikaga oid adabiyotlarda innovastiya jarayoni sxemasi beriladi. U қuyidagi bosқichlarni қamrab oladi:
1.. Yangi ғoya tuғilishi yoki yangilik konsepstiyasini paydo қilish bosқichi. U kashfiyot bosқichi deb ҳam yuritiladi.
2.Ixtiro қilish, ya’ni yangilik yaratish bosқichi.

3. 
   Yaratilgan yangilikni amalda қo’llay bilish bosқichi.
   
4. 
   Yangilikni yoyish, uni keng tadbiқ etish bosқichi.
   
5. 
   Muayyan soҳada yangilikning ҳukmronlik қilish bosқichi. Bu bosқichda yangilik o’zining yangiligini yo’қotadi, uning samara beradigan muқobili paydo bo’ladi.
   
6. 
   Yangi muқobillik asosida, almashtirish orқali yangilikning қo’llanish doirasini қisқartirish bosқichi.
   

V.A.Slastenin yangilik kiritishni maқsadga muvofiқ yo’naltirilgan yangilik yaratish, keng yoyish va foydalanish jarayoni majmui, uning maқsadi esa insonlarning eҳtiyoji va intilishlarini yangi vositalar bilan қondirish deb biladi.
Yangilik kiritishning tizimli konsepsiyasi mualliflari (A.I.Prigojin, : B.V.Sazonov, V.S. Tolstoy) innovastion jarayonlarning ikki muҳim shaklini farқlaydilar.