Tuban o‘simliklar

Pigmentlar. Tilakoidlarning membranalari yog‘da eriydigan pigmentlarga ega. Xlorofillardan a, b, c va d mavjud. Xlorofillani bo‘lishi bu suvo‘tlar guruhini boshqa fotosintezlovchi bakteriya-lardan farqlovchi muhim belgi bo‘lib hisoblanadi. Xlorofill a yashil, evglena va xloraraxniofit suvo‘tlar, strentofit va dinafitlarning ayrimlarida ham bor. Karatinoidlardan exinenon, miksoksantofill, ostsillaksantin va kantaksantin faqat ko‘k-yashil suvo‘tlarida uchraydi. v‑karotin ularda eukariotlarga nisbatan katta nisbatlarda bo‘ladi. b‑karotin va zeaksantin ham bor. Xloroplastlarning asosiy karotinoidilyutenin karatinoidi bu suvo‘tlarda yo‘q. Ko‘k‑yashil suvo‘tlarining karatinoidlarini anchagina qisminisitoplazmatik membranada va hujayra devorining lipopolisaxarid qavatida bo‘ladi.
Suvda eriydigan fikobiliproteinlar, fikobilisomalar tilokoidlar-ning yuzasida joylashgan. Ularning 4 tipi: S‑fikotsianin, allofi-kotsianin mavjud. Ulardan dastlabki ikkitasi deyarli barcha ko‘k-yashil suvo‘tlarda, qolgan ikkitasi ayrim turlardagina bor. Fikotsianin va fikoeritrinlarning nisbatlari yorug‘lik tasirida o‘zgaradi. YAshil yorug‘likda fikoeritrin sintezlanib qizil, qizil yorug‘likda ko‘k-yashil rang hosil qiladi. Bunday xodisani xromatik adaptatsiya deyiladi.
Fotosintez. Eubakteriyalar orasida faqatsianobakteriyalar foto-sintezda kislorod ajratadi. Eukariotlardan farqlanibsianobakteriyalar elektron donori sifatida vodorod sulfiddan foydalanib sof oltin-gugurt hosil qiladi:
2H₂S + CO₂ → CH₂O + 2S +H₂O
Bundaysianobakteriyalar fakultativ anoksigen fototroflar hisoblanib etarli yoritilganda va aerob sharoitda, oltingugurt ko‘p bo‘lganda ham yashay oladi. Ostsillatoriyalardan tashqari fakultativ oksigen fotosintezni Lyngbya, Phormitim, Synechocystis, Prochlo-rothrix turkumlarining shtammlari amalga oshiradi. Anoksigen fotosintez Synechococeus elongates turida ham aniqlangan, elektron donor sifatida tiosulfatdan foydalanadi.
G‘amlangan mahsulotlar. Ko‘k-yashil suvo‘tlarining hujayra-larida g‘amlanadigan moddalarning ko‘pchiligi to‘planadi. Fotosintezda sianofitsin kraxmal (glikogen) hosil bo‘ladi, yod tasirida to‘q ko‘k ranga kirmaydi. Ko‘k-yashil suvo‘tlar azotni tez o‘zlashtirib sianofitsin donalari xolidasentro- va xromatoplazma orasida to‘planadi. Ularning kattaroqlarini yorug‘lik mikroskopida ko‘rish mumkin. Fosfatlar polifosfat donalar holida to‘planadi. Polifosfatlarni bakteriyalar, zamburug‘lar, eukariot suvo‘tlar to‘playdi, biroq yuksak o‘simliklarda ular yo‘q.
Karboksisomalar. Rubisko fermentida kristall shaklda to‘pla-nadi. Karboksisomalar hujayraning o‘rtasida ko‘p qirrali shaklda bir qavatli membrana bilan o‘ralgan. Karboksisomalar geterotsistalarda yo‘q. Lipidlarsitoplazmada mayda tomchilar xolida uni chekkasi bo‘ylab joylashadi.