Tuban o‘simliklar

Katta olam	Olam	Bo‘lim
Trofik guruh
eubacteria	Gracilicutes	Cyanobacteria	Suvo‘tlar
excavates	euglenobiontes	Euslonophytc Acrasiomycota	Suvo‘tlar Miksomitsetlar
Rhizariya	Cetcozoa	CHlorarchiophyta Plasmodiophormycota	Suvo‘tlar Miksomitsetlar
Uniconters	Mycata	CHytridiomycetes Zygomycetes Ascomycetes Basidiomycata	Zamburug‘lar Zamburug‘lar Zamburug‘lar Zamburug‘lar
	Myxomycotae	Myxogasteromycata Dictyosteliomycota	Miksomitsetlar Miksomitsetlar
CHoromal-veolates	Setaminophytae	Labyrinth-Comycota Dictyosteteliomycata Ochrophyte	Miksomitsetlar Zamburug‘lar Suvo‘tlar
	Haptophytes	Prymnesiophyta	Suvo‘tlar
	Cryptophytes	Cryptophyta	Suvo‘tlar
	Alveolates	Dinophyta Apicomplexa	Suvo‘tlar Suvo‘tlar
Plantae	Glaucophytes	Glaucocystophyta	Suvo‘tlar
	Rhodophytes	Cyanidiophyta	Suvo‘tlar
	Viridiplantae	CHlorophyta CHarophyta	Suvo‘tlar Suvo‘tlar

Jadval shuni ko‘rsatadiki,keng manodagi so‘z (Sensu Lato )- filogenetik tushuncha emas, zero suvo‘tlar va zamburug‘larning turli taksonlari turli joyda joylashgan. Bir katta olam ekologik ‑ trofik guruhlar – o‘simlik ( suvo‘t ), hayvon (xordalilar) va hayvonlarni o‘z ichiga olgan.
Bundan 100 yil ilgari rus olimi K.A.Timiryazov istexzo bilan o‘simlikni ham, hayvon ham yo‘q, bitta bo‘linmas organik olam bor. O‘simlik va hayvonlar – o‘rtacha kattaliklar, ularning bittasiga katta etibor berib, ikkinchisini etibordan qoldiramiz deganida katta mano bor. Hozirgi kunga kelib bu olimning chuqur mushoxadasiga ta’zim bilan qarasak arziydi.
PROKARIOTLAR

KO‘K-YASHIL SUVO‘TLAR BO‘LIMI ‑ CYANOPHYTA

Bo‘limninig nomlanishi (grekcha “syanos” –ko‘k ) tallomning rangidan, ko‘k rangli pigment fikotsianning ko‘pligi bilan bog‘liq. Ko‘k-yashil suvo‘tlarni ”sianobakteriya” deb nomlanish ilmiy adabiyotlar, darslik, o‘quv qo‘llanmalarida ko‘p uchramoqda. Bu ularning hujayrasini eubakteriyalar bilan ancha uzviy bog‘liqligi bilan bog‘lansa, oksigen fotosintezni amalga oshirishi ko‘k‑yashil suvo‘tlaridagi tuzilish bilan eukariotlar xloroplastlari orasidagi o‘xshashlik an’anaviy nom qolishiga asos bo‘ladi. Biz bu guruh organizmlarni an’anaviy nomda “ko‘k-yashil suvo‘tlari” deb atalishi bilan birga sianobakteriyalar deyilishini ham tarafdorimiz.
Ko‘k-yashil suvo‘tlari umumiy tavsifi quyidagicha. Hayotiy davrasi davomida xech qachon xivchin hosil qilmaydi. Ko‘k-yashil suvo‘tlari bir hujayrali, koloniya hosil qilgan va ko‘p hujayrali hisoblanadi. Hujayralari prokariot tuzilishli. Fotosintezni amalga oshiradigan pigmentlari tilakoidlarda jamlangan, sitoplazmada yakka va o‘zaro teng uzoqlikda bo‘ladi.
Hujayrasining rangi ko‘kdan qizil va yashilgacha bo‘lgan holda uning tarkibidagi pigmentlarning nisbatiga bog‘liq. Pigmentlar yarim yumaloq yoki yarim disksimon fikobilisomalarda, ular qator bo‘lib tilakoidlarning yuzasida joylashgan.
Muqobil polisaxarid‑tsianofitsin kraxmali tuzilishiga ko‘ra glikogenga yaqin. Poliedrian tanalar karboksisomalarda Rubisko fermenti bor. DNK hujayraning markazida membrana bilan o‘ralmagan bo‘ladi. Ko‘k-yashil suvo‘tlarining ko‘pchiligida plazmidlar ham (DNKning xalqasimoni kichik molekulasi) bor. Hujayra devorining tarkibiy qismi mureindan iborat. Hujayra ko‘p hollarda polisaxaridlar iborat, shilliq g‘ilof bilan qoplangan. Ko‘payishi vegetativ va jinssiz. Jinsiy ko‘payishi yo‘q, shunga qaramay irsiy rekombinatsiya mavjud.
Ko‘k-yashil suvo‘tlar dengizlar va chuchuk suvlarda va quruqlikda ham tarqalgan.