Plastifikatorlarto’ldiruvchilar va qotirgichlar g’ovak beton turlari plastifikatorlar yun plastos

PLASTIFIKATORLARTO’LDIRUVCHILAR VA QOTIRGICHLAR G’OVAK BETON TURLARI
PLASTIFIKATORLAR yun(. plastos — plastik va lot. facio — qilaman) — polimerlarning plastiklik va elastiklik holatini yaxshilovchi organik birikmalar. Plastifikatorlar polimerlarning sovuqqa chidamliligini oshiradi va ishlov berilishini yaxshilaydi. Plastifikatorlar kimyoviy jihatdan barqaror, suvda erimaydigan, issiq va nurga bardoshli hamda zaharsiz boʻlishi kerak. Kimyoviy tuzilishiga qarab quyidagi asosiy turlarga boʻlinadi: ftalatlar — ortoftalat kislotaning efirlari. Polimerlarning sovuqqa chidamliligini oshiradi va dielektriklik xossasini yaxshilaydi. Fosfatlar — fosfat kislotaning murakkab efirlari. Fosfatlar polimerlarni oʻtga chidamli kiladi. Adipinatlar va sebatsinatlar — adi-pin va sebatsin kislotalarning efirlari.
Polimerlarni oʻtga chidamli kiladi va past t-ralarda elastikligini oshiradi. Epoksidlangan Plastifikatorlar — epoksidlangan tabiiy moy va epoksidlangan toʻyinmagan kislotalarning efirlari. Bular ham stabilizatorlik xizmatini oʻtaydi. Poliefir Plastifikatorlar — yuqori molekulali murakkab geterozan-jirli poliefirlar. Ular moyda, ben-zinda erimaydi, issiqqa chidamli, uchmaydi. Plastifikatorlarda muhim ahamiyatga ega (ishlab chiqariladigan Plastifikatorlarning 70%i polivinilxlorid ishlashga ketadi). Rezina va lok-boʻyoq materiallari i. ch. da ham keng qoʻllanadi.

ISSIQLIK IZOLATSIYA G‘OVAK BETONLARI

G‘ovak beton turlari
G'ovak betonlar — bu qotib qolgan bog'lovchi moddadan tash­
kil topgan sun’iy tosh material bo'lib, unda havo g'ovaklari tekis
taqsimlangan bo'ladi (13-rasm).

G'ovak betonning g'ovak olish usullari, bog'lovchi modda tur-

lari, qotish sharoiti va boshqa xususiyatlari bo'yicha o'zaro farq-
lanuvchi ko'pgina turlari mavjud.
G'ovak hosil bo'lish usullari bo'yicha g'ovak betonlar gaz va ko'pik-betonlarga bo'linadi. Ayrim hollarda g'ovak betonlar g'ovakligiga katta miqdordagi suvning bug'lanishi hisobiga erishiladi.
Bog'lovchi modda turi bo'yicha g'ovak betonlaming quyidagi
turlarini olish mumkin:
— sementli - gaz-beton va ko'pik-beton;
— ohak bog'lovchili — gaz-silikat, ko'pik-silikat;
— magnezial bog'lovchili — gaz-magnezit va ko'pik-magnezit;
— gipsli (yuqori mustahkami) — gaz-gips va ko‘pik-gips.
G'ovak betonlar oddiy g'ovak betonlar va yengil g'ovak be­
tonlar bo'lishi mumkin. Oddiy g'ovak betonlarda g'ovaklar havo
bilan to'ldiriladi Yengil-g'ovak betonlar vermikulit, keramzit, perlit yoki boshqa ko'pchitilgan materiallar ko'rinishidagi, 20—30% miqdorda havo
kiritilgan yirik to'ldiruvchilarga ega.
Qotish usuli boyicha g‘ovak betonlar tabiiy va sun’iy qotish
usuliga ega. Birinchisi usulda ular atmosfera sharoitida, ikkinchisi-
da esa ulami suv bug‘i bilan issiqlik va namlik sharoitida qayta
ishlahda qotadi. Bug* bosimiga ko'ra, bunday betonlar avtoklav (1 atm dan oshiq bug‘ bosimida bug‘langan) va noavtoklavlarga (atmosfera bosimi- da bug'langan) bo'linadi.
G'ovak betonlarni qo'llash sohasiga ko'ra, ular oddiy issiqlik
izolatsion va konstruktiv-issiqlik izolatsion betonlarga (ko‘tarma
qurilish konstruksiyalari uchun ishlatiladi) bo‘linadi. Bunday be­
tonlar yuqori mustahkamlikka ega bo'ladi.
Issiqlik izolatsiya g'ovak betonlarni qurilishda monolit ko'ri-
nishda ham, mahsulot ko'rinishda ham ishlatish mumkin. G'ovak
betonlarni mahsulot ko'rinishida qo'llash samaraliroqdir.