Тошпти эпидемиология, юкумли касалликлар кафедраси 3 курс Ўта хавфли инфекцияларда эпидемияга қарши чора-тадбирларни ташкиллаштириш. Вабо, Ўлат, КЎйдирги, геморрагик иситма ва бошқа касалликлар

Лаборатория мезонлари:

• Бемордан олинган турли синамалардан Bacillus anthracis аниқланиши;
• Касалликнинг ўткир бошланиш даврида бир вақтнинг ичида, жуфт зардобни текшириш ва иккинчи маротаба 2 хафта ўтгандан кейин, иккинчи зардобда антителолар титрининг 4 карра ортиб бориши;
• Куйдирги қўзғатувчиларига қарши антителоларнинг ИФА да (иммунофермент таҳлилда) 1:64 нисбатда ва ундан юқори нисбатда аниқланиши;
• Иммунофлюоресцент усули ёрдамида бемордан олинган синамада Bacillus anthracis нинг аниқланиши.

Қўзғатувчиси

• Куйдирги касаллигининг қўзғатучиси Bacillus anthracis йирик, ҳаракатсиз, грамм мусбат таёқчадир. Касалликка мойил бўлган организмда вегетатив шаклдаги қўзғатувчи капсула ҳосил қилади. Бу эса микробнинг патогенлигини аниқлайди.
• Куйдирги қўзғатувчиси иссиқликка чидамсиз, экзотоксин ишлаб чиқаради.
• Вегететив шаклдаги микроблар ташқи муҳит омилларига нисбатан чидамсиз: 55 С да 40 дақиқада ўлади, 60 С да 15 дақиқадан кейин, қайнатилганда эса дарҳол ҳалок бўлади.
• Одатдаги дезинфекцияловчи воситалар ва эритмалар таъсирида бир неча дақиқадан кейин ўлади. Ёрилмаган мурдаларда 2-7 кундан кейин қўзғатувчи ҳалок бўлади.

давоми

• Одам ва ҳайвонлар организмидан ташқарида, яъни ташқи муҳитда куйдирги таёқчалари кислород таъсирида спора ҳосил қилади. Қўзғатувчининг споралари ҳаддан ташқари чидамли бўлиб, қуритилганда бир неча йилгача сақланиши мумкин. Куйдирги касаллигидан ўлган ҳайвонлар кўмилган жойдаги тупроқдан 30 йилдан кейин ҳам куйдирги қўзғатувчиларининг споралари аниқланган.
• Тупроқдаги споралар маълум намликда ва ҳароратда кўпайиши мумкин. Ноқулай шароитда тушганда споралар узоқ вақт сақланади. 5-10 дақиқа қайнатилгандан кейин спора вегетатив шаклга ўтиши мумкин, 120-140 С да 5-10 дақиқада, 1% ли формалин эритмасида ва 10% натрий ишқори эритмасида 2 соат мобайнида қўзғатувчи ўлади.

Касаллик қўзғатувчисининг манбаи:

• Одамлар учун куйдирги қўзғатувчисининг манбаи – ўтҳўр ҳайвонлар, яъни йирик ва майда шоҳли ҳайвонлар, отлар, туялар, Қўйлар, кийиклар, эчкилар ва чўчқалар ҳисобланади.
• Куйдиргидан ўлган ҳайвонлар кўмилган жойдаги тупроқ қўзғатувчининг асосий манбаи бўлиши мумкин.
• Куйдирги касаллиги билан касалланган одам эпидемик жиҳатдан ҳавфли эмас.