Тошпти эпидемиология, юкумли касалликлар кафедраси 3 курс Ўта хавфли инфекцияларда эпидемияга қарши чора-тадбирларни ташкиллаштириш. Вабо, Ўлат, КЎйдирги, геморрагик иситма ва бошқа касалликлар

ГЕМОРРАГИК ИСИТМАЛАР ЭПИДЕМИОЛОГИЯСИ ВА ПРОФИЛАКТИКАСИ

• Геморрагик иситмалар (ГИ) – ўта хавфли, вирусли, табиий-ўчоқли, зооноз, иситма билан кечувчи касалликларнинг катта гуруҳидир.
• Касалликларнинг муҳим клиник кўриниши – геморрагик синдромдир.
• Геморрагик синдром полиорган етишмовчилик ва оғир шок билан асоратланиб ўлимга олиб келади.

Этиологияси

• РНК сақловчи вирус, Отряд – Bunyavirales, Оиласи – Nairoviridae, Авлод – Orthonairovirus
• Тур – Criman – Congo hemorrhagic fever orthonairovirus.
• Вируснинг 7 та генотипи маълум.
• S сегменти NS оқсилини (протеинини), M-Gn and Gc and NP; L- РНК полимеразани кодлайди.
• Вирус ҳўжайиннинг иммунитетини таъминловчи механизмлардан ва ИНФ дан ҳимояланиш хусусиятларига эга.
• Вирус юқори ҳароратга сезувчан, 60 С ҳароратда 15 дақиқа мобайнида нобуд бўлади. Паст ҳароратда узоқ муддат яшайди (-70 С), 4 С да 2 ҳафтага қадар, 20С да – 2 сутка, 37 С да – 7 соат. Қайнатилган заҳотиёқ ҳалок бўлади. Одатдаги дезитфекцияловчи воситаларга сезувчан.

Инфекциянинг асосий манбалари:

• Қишлоқ ҳўжалик ҳайвонлари (йирик шохли қора моллар, майда шохли қора моллар, туялар).
• Ёввойи ҳайвонлар – қуёнлар, типратиконлар, сичқонлар, туяқушлар.
• Қушлар инфекция билан зарарланган каналарни кенг худудларга тарқатадилар.

Қрим –Конго геморрагик иситмасининг асосий эпидемиологик хусусиятлари:

• ҚКГИ зооноз, табиий ўчоқли, трасмиссив механизм билан юқади. Табиий ўчоқлари – ярим чўл, дашт, ўрмон ва тўқайолди худудлар.
• Юқтириш омиллари – каналар, асосан Hyalomma турига мансуб каналар (H. Marginatym, H. Anatoliym, H. Truncatum, H. Impeltatum and H. Impressym).
• Мавсумийлик – май-октябр ойлари, бу ҳолат каналарнинг фаоллашиш даври билан боғлиқ.
• Эпидемик авжланишлар ва спорадик ҳолатлар кўринишида кузатилади.
• Кўпгина давлатларда шифоҳоналардаги гуруҳли касалланиш ва лабораториялар ичидаги юқтириш ҳолатлари қайд этилган.
• Аксарият катта ёшли одамлар касалланади, лекин болалар ҳам инфекцияни юқтириши мумкин.
• Касалланиб ўтган одамда барқарор иммунитет қолади.