Тошпти эпидемиология, юкумли касалликлар кафедраси 3 курс Ўта хавфли инфекцияларда эпидемияга қарши чора-тадбирларни ташкиллаштириш. Вабо, Ўлат, КЎйдирги, геморрагик иситма ва бошқа касалликлар

Юқиш механизми:

• Одамларга касаллик қўзғатувчиси:
• Касал ҳайвонлар ёки куйдиргидан ўлган ҳайвонлар мурдаси билан мулоқот;
• Касалланган ҳайвонлардан олинган маҳсулотлардан (тери, жун ва ҳ.к);
• Қўзғатувчи тушган тупроқдан;
• Касал ҳайвонларни парвариш қилганда;
• Зарарланган гўшт ва гўшт маҳсулотларидан юқиши мумкин.
• Аэроген йўл (ҳаво-чанг йўли) орқали, асосан жун, жун маҳсулотлари, соч, тери ва ҳ.к. қайта ишлаш жараёнларида қўзғатувчининг споралари ҳавога кўтарилиши натижасида юқиши мумкин.

Мойиллик

• Одамларнинг табиий мойиллиги нисбатан юқори бўлмай, касалланиш хавфи юқори бўлганлар орасида 20% кишилар касалланади.
• Одамларга куйдирги касаллигининг юқиши организмга тушган қўзғатувчининг сонига ҳам боғлиқ.
• Куйдирги касаллигида яширин давр жуда қисқа, бир неча соатдан 8 кунгача, аксарият 2-3 кунни ташкил қилади.
• Касалланиб ўтганларда қайтадан касалланиши мумкин.
• Мавсумийлиги – май-август ойлари.

Ҳавфли омиллар:

• Куйдирги касаллиги билан касалланиш хавфи кўпроқ чўпонлар, ҳайвонларни қўриқловчилар, зооветеринария соҳасида ишловчилар, тери маҳсулотлари билан ишловчилар.
• Куйдирги касаллиги бўйича нохуш бўлган ҳудудларда яшовчилар кўпроқ касалланадилар.

Эпидемиологик назорат:

• Эпидемиологик назорат тизимида тезкор оператив эпидемиологик таҳлил асосан ветеринария хизматининг маълумотлари асосида амалга оширилади.
• Уй шароитида куйдирги касаллиги билан касалланган уй ҳайвонлари аниқланса, эпизоотик ўчоқларда касалликни юқтирган одамларни эрта аниқлаш мақсадида эпидемиологик текширув ўтказилади.
• Эпидемиологик текширувда касалликка эрта ташхис қўйиш мақсадида, бактериолог, инфекционист, эпидемиолог врачлар иштирок этадилар.
• Эпидемиологик текширувда одамлар ва ҳайвонларнинг куйдиргига қарши эмланганлиги, беморларнинг касби, ҳайвон ва ҳайвон маҳсулотлари билан мулоқотига аҳамият берилади.