Тошкент Тиббиёт Академияси

Азот ва унинг бирикмалари.
Бу газлар нитрогазлар бўлиб, қизил кунгир рангли газлар ҳисобланади. Бу газларга азот оксидлари ва аммиак киради. Бу газлар барча кимевий худудларда, айникса, азот кислотасининг Органик моддаларига таъсирида азот кислотасини олишда портловчи моддалар ишлаб чиқаришда металларни кислоталар билан сидириб ишлашда ва бошқа ишларда қўлланилади. Нитрогазлар нафас йўллари орқали организмга кириб, улар кучли қитиқлашни тезда пайдо килмайди, заҳарланишни биринчи симптомлари 6 соатда сезилади. Ишловчилар организмига азот буғлари таъсир килиб киши йўталади, нафас кисади, ўпка шишиши ҳосил бўлиши мумкин. Кон томирларга таъсир этади ва қон босими пасаяди, қонга таъсир қилган нитро газлар оксигемоглобинни метгемоглобинга айлантиради.
Заҳарланиш манзараси:
Уткир заҳарланиш 4- хил формада кузатилади:
1. Юқори нафас йўлини таьсирлаб ўпка шишиши чақиради.
2. Қайтар шакли бевосита қонга таъсир қилади
З. Шокка ўхшаш шакли бўлиши, нафас тўхташ холлари бўлиши мумкин.
4. Комбинациялашган шакли эса юқори нафас йўли таъсир қилади.
Сурункали заҳарланишда сурункали бронхитлар, модда алмашишини тузилишига олиб келади руҳсат этилган қонцентрацияси 2мг/л га тенг.
Канцероген моддалар ва уларнинг таъсирини олдини олиш чоралари.
Канцероген моддалар организмга таъсир этиши натижасида зарарли ўсимта - шиш пайдо қилиш ҳусусиятига эга бўлган моддалар ҳисобланади.Умуман табиатда канцерогенлар 2-грухга бўлинадилар.
- Физикавий капцерогенлар уларга ултира бинафша, рентген, ионлаштирувчи нурлар киради.
- Кимёвий канцерогенлар. Буларга канцерогенлик ҳусусиятига эга бўлган кимёвий моддалар киради. Ҳозирги давирда гигиена фани ривожланиб, янги тармоги - «Онкогигиена» фани келиб чиқди. Онкогигиена фанига бизнинг республикамиз олимларидан профессорлар Е.А.Прус, Л.А.Пономарева ва бошқа олимлар ҳисса кушмоқдалар. Атроф муҳитдаги ҳавонинг физик холати ва кимёвий таркибига олимларимиз Органик эқологик холатига баҳо бермоқдалар.Янги тадкикотчи олимлардан Умаров Г.А Онкогигиена фанини ривожланишига ҳисса кушмоқда.ишлаб чиқаришда ҳосил бўладиган канцерогенларни ўрганишда проф. И.И.Шабат катта ҳисса кушган ва ҳар хил йўналишда таъсири бўйича канцерогенлар таснифини яратди.