Тошкент кимё-технология институти “менежмент ва касб таълими” факултети

Ёнғоқ мевалар.
Ёнғоқ мевалар группасига ёнғоқ, ўрмон ва кедр ёнғоқлари, 
фундуқ бодом, писта, ер ёнғоқ ва каштан киради. Мевалардан фарқли улароқ, 
ёнғоқнинг пўчоғи қалин, оқсил (10—25%) ва ёғ (30—70%) кўп бўлади. Ёнғоқ 
мағзи ширин ва ўта тўйимли маҳсулот.
1 
кг 
ёнғоқнинг калориялилиги 8500 
ккал.
Унинг мағзи бевосита овқатга 
ишлатилади, конфетларнинг устига сепилади, шунингдеқ холва, карамель 
начинкаси ва турли шарқ ширинликлари тайёрлашда ҳам ишлатилади. Ҳом 
ёнғоқдан (пўчоғи ҳосил бўлмасдан) мураббо қайнатилади.
Ёнғоқ сентябрь - оқтябрь ойларида пишади. Бу даврда унинг ташқи қобиғи 
туша бошлайди. Ёнғоқнинг шакли, пучоғининг
катталиги ва қалинлиги фақат 
ўсимликнинг турига эмас, балки обҳаво шароитига ҳам боғлиқ Масалан, 
қурғоқчилик йилларида ёнғоқ, одатда, майда бўлади.
Ёнғоқ меваси йириқ ўрта ёки майда, қалин ёки юпқа пўчоқли бўлади. Йирик 
ва пўчоғи юпқа ёнғоқ энг яхши ҳисобланади, чунки унинг мағзи баракали бўлади. 
Ёнғоқ
мағзи оқиш-сариқ, жигар ранг ёки қорамтир пўст билан қопланган бўлади. 
Пўсти оқиш ёнғоқ яхши саналади.
Ёнғоқ
сифатига кўра, олий, 1-ва 2-навларга бўлинади, навлар қуйидаги 
кўрсаткичларга: ташқи кўриниши, пучоғининг ранги ва тузилиши; мағзининг 
ранги, таъми ва ҳиди; ёнғоқнинг катта-кичиклиги, қуруқ пучоқли ва донли 
қобиқли ёнғоқларнинг бор-йўқлигига, таҳир, хашаротлар теккан-тегмагани ва пуч 

---

ёнғоқлар бор-йўқлигига, бегона аралашмалар қанчалик қўшилганлигига қараб 
белгиланади.
Фундук
ўрмон ёнғоғининг маданий шаклидир. Бу ёнғоқ ўрмон ёнғоғига 
қараганда йирикроқ, пучоғи юпқа, деярли мағзи билан тўда бўлади. Фундукнинг 
мағзи юқори калориялидир. Қандолатчиликда ва табиийлигича ишлатилади.
Сифатига кўра фундук олий, 1-ва 2-навларга бўлинади.
Бодом.
У икки ҳил: ширин ва аччиқ бўлади; ширин ҳили бевосита 
озиқовқатга ва бодомли печенье, торт, пирожний тайёрлаш ва бошқа мақсадларда 
ишлатилади. Бодом чузиқроқ ёки ялпоқ шаклли, йирик ва майда, юпқа пучоқли ва 
қалин пучоқли бўлади. Унинг мағзи оқ, таъми ёқимли, салгина ҳушбўйдир.
Бодом савдога пучоғи билан ва пучоғи тозаланган холда чиқарилади. 
Сифатига кўра бодом 1-ва 2-навларга бўлинади.
Аччиқ бодом овқатга ишлатилмайди, чунки унда заҳарловчи модда — 
амигдалин бор. Ундан атторлик ва кимё саноатида фойдаланилади.
Писта.
Пистанинг қаттиқ, икки паллали пучоғи бўлиб, ичига яшил-бинафша 
ранг ширин таъмли мағзи жойлашган. Яхши пишган пистанинг пучоғи зеҳидан 
ёрилиб, мағзининг бир учи очилади. Пишгану очилмаган ҳиллари ҳам бўлади, бу 
ҳили сифатли ҳисобланмайди, чунки унинг мағзини ажратиш қийин. Писта мағзи 
қандолат саноати ва колбаса ишлаб чиқаришда кўп ишлатилади.
Сара писта йириқ тоза, хашарот тегмаган сал аччиқ пучоқли бўлади.
Арахис
(ер ёнғоқ) ёнғоқ
тупроқ ичида ўсиб пишади, кейин кавлаб олинади, 
ювилади ва қуритилади. Ер ёнғоқ меваси бурчоқ (дуккак) дан иборат бўлиб, бир 
ёки бир неча борламли, биттадан тўрттагача уруғи бўлади. Меванинг қобиғи мўрт, 
сариқ рангли, сирти турсимон, дони осон ажраладиган жигар ранг қобиқ билан 
қопланган бўлади.
Ер ёнғоқда 27—28% азот, 44—45% ёғ ва бошқа қимматли моддалар бор.
Қоврилган ер ёнғоқ овқатга ишлатилади, шунингдеқ ёғ, холва ва баъзи бир 
қандолат маҳсулотлари (торт, пирожний) тайёрлашда фойдаланилади. Ер ёнғоқ 
навларга ажратилмайди.