Toshkent davlat pedagogika universiteti tabiiy fanlar fakulteti

I bob. Qoramol zotlari

Oʼzbekistonda ishlab chiqarilayotgan qoramol goʼshtining 98-99 foizi sut va qoʼshmahsuldor yoʼnalishdagi zotlar va ularning chatishma zotlardan olinmoqda. Faqat 1-2 foizigina goʼshtdor qoramol zotlari va ularning chatishma zotlarga toʼgʼri keladi.Parvarishlashga olingan qoramolni boqishda avvalo, bu qoramol zoti qaysi yoʼnalishda boqilayotganligiga eʼtibor qaratilishi lozim. Аgarda sut yoʼnalishida boqilayotgan boʼlsa, ratsionida silos, senaj, koʼk oʼt, pichan, lavlagi, sifatli kontsentrat ozuqalar boʼlishi kerak.Аgar qoramol boʼrdoqiga boqilayotgan boʼlsa ratsionida koʼproq miqdorda kontsentrat (em, kepak, sheluxa, shrot) boʼlishi shart. Boqilayotgan qoramol kam harakat qiladigan holatda boʼlishi kerak.Baʼzi bir qoramol zotlari sut va goʼsht yoʼnalishidagi qaromol zotlar ham mavjud. Bularga qoʼsh mahsuldor zotlar deyiladi.Yirik qoramolning uchta asosiy yoʼnalishdagi turi mavjud: sut yoʼnalishidagi, sut-goʼsht yoʼnalishidagi va goʼsht yoʼnalishidagi qoramol zotlari. Shu bilan birga, iqlim sharoiti oʼxshashligi va zotning reproduktiv xususiyatlarini ham inobatga olish zarur.Shuning uchun boqiladigan chorva molining zoti muhim ahamiyatga ega. Chorva mollarini tanlashda avval nasldor zotlarini, soʼngra boshqa zotlarni tanlashimiz kerak. Ushbu turdagi chorva mollarni koʼpincha topish yoki qimmatligi sababli, yurtimizda qoramollarni parvarishlash mahalliy zotdagi chorva mollar bilan amalga oshirilmoqda. Garchi goʼsht uchun yetishtiriladigan brangus, angus, gereford, limozin kabi zotlar mavjud boʼlsada, ular yurtimizda keng tarqalmagan.

Qoramol zotlarini 4 ta asosiy qismga ajratish mumkin:
a) sut yoʼnalishidagi zotlar: Golshtin, qora ola, qizil choʼl,
bushuev zoti.
b) qoʼsh mahsuldor zotlar: Simental, shvits zotlari
v) goʼsht yoʼnalishidagi zotlar: Gereford, qozoqi oq bosh, Аberdin-angus, santa-gertruda, limuzin, zotlari.
s) mahalliy qaromotlar: Mahalliy (jaydari), Zoti yaxshilangan mahalliy qoramol (qaromotlar oʼzaro yoki nasldor zotlar bilan chatishtirilishidan hosil boʼlgan tur).