Тошкент давлат иқтисодиёт университети И. Саифназаров, А. Мухтаров, Т. Султонов, Д. Эрназаров Илмий тадқиқот методологияси

Инкорни –инкор конуни: янгилик доимо эскиликни инкор этади ва унинг урнини егаллайди, аммо аста –секин узи хам эскига айланади ва янада янги билан инкор етади.Масалан,ижтимоий – иктисодий жараёнларнинг урни алмашиши(тарихий жараёнга цивилизацион ёндашувда ),уруг эволюзияси(болалар кисман ота –оналаридилар,аммо янги паганода)вах.к

Сифат доимий равишда ўзгара олмайди.Сифатнинг ўзгаришини меьёрнинг ўзгаришига олиб келадиган вактда (яьни координаталарнинг шу тизимики илгари микдорий ўзгаришлар таъсирида сифат ўзгаришлари содир бўлади)-жисмоний туб мохияти ўзгаради. Шундай ҳолатлар «тутунлар» деб аталади, бошқа ҳолатга ўтишнинг ўзи эса фалсафасида «сакраш» деб номланади. Масалан, сув кайнаганда унинг сифати тубдан ўзгаради - у пар ҳолатига ўтади (яьни қайнаш жараёнида «координаталарнинг илгариги тизими» бузилади - сув ва илгариги алока тизимлари).Бу ҳолатда 100 градусли ҳарорат тугун бўлиб ҳисобланади, сувнинг парга ўтиши эса (сифатнинг бир меъёрини бошкасига ўтиши) - сакрашдир.

4.Парадигма илмий муаммоларни ҳал этиш механизми


7.3.5-Чизма
Парадигма-илмий муаммоларни хал етиш механизми

Парадигма (юнон. намуна, ўрнак) - илмий вазифаларни хал этишда намуна сифатида олинган назарий, методологик ва аксиологик кўрсатмалар тизими.У илмий муоммаларни ечишга, прогнозлашга ёрдам берадиган идеялдир.Парадигма илмий муоммаларни ҳал этиш намунси сифатида қабул килииган илмий назария.Парадигмаларнинг алмашинуви илмий революцияга олиб келади. (америкалик Т.Кун). Парадигма фан тараккиёти давомида ҳосил килинган стандартларни ўз ичига олади.

Парадигма

Мазкур даврда илмий хамжамият томонидан эътироф этилган муайян илмий-тадкикот йўалишини белгиловчи принциплар мажмуи

Парадигма фан тараққиёти давомида ҳосил килинган стандартлардан паст даражада бажарилган нарсалар муҳокамага қўйилмайди. Бу стандартларни қўллаб-қувватлаш илмий иш мутахассиснинг муҳим компонентларидан биридир. Янги парадигманинг шаклланиши фан тараққиётида ўз ортидан бор бўлган стандартлар, илмий билишнинг идеял ва меьёрларининг ўзгариб боришини юзага келтиради. Илмий билимни унинг тараққиётидаги парадигмалар баён қилиш конценцияси комулятив омил (фанда эришилган идеял, кадрятлар)дан келиб чикади ва фаннинг билимлар системаси эканлиги ҳақида тасаввур ҳосил килади