Тошкент давлат иқтисодиёт университети И. Саифназаров, А. Мухтаров, Т. Султонов, Д. Эрназаров Илмий тадқиқот методологияси

Фаннинг инсонпарварлашуви - фанда маънавий-маърифий ва фалсафий жиҳатларнинг муштараклиги.

Фан-техника тараққиёти - фан ва техниканинг ягона, ўзаро боғланган, илгарилаб ривожланиши.

Фаолият сифатида фан мақсатларни белгилаш,қарорлар қабул қилиш,йўл танлаш,ўз манфаатларини кўзлаш,масъулиятни тан олиш майдонида амал қилади.



4-Мавзу. Муаммо ва далил - илмий тадқиқотнинг дастлабки асослари.Эксперимент.


4.1. Муаммо тушунчаси. Илмий муаммо ва унинг шакллари.
4.2. Илмий муаммонинг намоён бўлиш усуллари.
4.3. Илмий фаолиятда далилларнинг роли.
4.4. Фан ривожида экпериментнинг роли.

1. 
   Муаммо тушунчаси. Илмий муаммо ва унинг шакллари
   

Ўзбекистон илм-фан , интеллектуал салоҳият соҳасида, замонавий кадрлар, юксак технологиялар борасида дунё миқёсида рақобатбардош бўлиши шарт.
Шавкат Мирзиёев,
2017 йил 22 декабрь.
Илмий муаммони қўйиш муаммоли вазият таҳлилига таянади, лекин таҳлилнинг ўзи билангина белгиланмайди. Муаммоли вазиятга тушиб қолгач, муаммони қўя билиш лозим. Муаммо нафақат аниқланиши, балки илмий таърифланиши ҳам лозим. Бунинг учун уни субъектив, инвидуал, руҳий жиҳатлардан мумкин қадар тозалаш ва фан тилида ифодалаш зарур.


Муаммо - бу ечилиши лозим бўлган масала ёки вазифа.
4.1.1-Расм

Муаммони билиш - бу алоҳида турдаги билим: у “билмаслик ҳақидаги билим” дир.


Муаммони қўйиш ҳали англаб етилмаган нарса ёки ҳодисанинг мавжудлигини англатади.

Амалиётда ва фаннинг ўзида юзага келувчи муаммоли вазиятлар илмий муаммоларнинг манбаи ҳисобланади.

Катта ва муҳим муаммоларнинг қўйилиши фан тармоқларининг ривожланишини бир неча йилларга ва ҳатто ўн йилликларга белгилаб бериши мумкин.
Бунга машҳур “Гильберт муаммолари” –Д.Гильберт 1900 йил математикларнинг Париждаги халқаро конгрессида сўзлаган маърузасида таърифлаб берган ва ХХ аср мобайнида математиканинг ривожланиш жараёнини белгилаган 23 та муаммо мисол бўлиб хизмат қилиши мумкин