Тошкент давлат иқтисодиёт университети И. Саифназаров, А. Мухтаров, Т. Султонов, Д. Эрназаров Илмий тадқиқот методологияси

6. Абу Наср Форобий (873 – 950) кашфиёти. Турли фанларга доир фундаментал асарлар яратди. Антик Ғарб мутафаккирларининг (Аристотел ва бошқалар) асарларини таржима қилиб, уларга шарҳ берди, ривожлантирди. Натижада Форобий “Ал-муаллиму соний” (“Иккинчи муаллим”) ва “Шарқ Аристотели” номига сазовор бўлди. У билишнинг рационал (ақлий) методини асослаб берди. “Фозил одамлар шарҳи ҳақида”ги рисоласида кишилик жамиятини қиёсий – мантиқий изоҳлади.
7. Мирзо Улуғбек (1394 – 1449) кашфиёти. “Зиж жадиди Кўрагоний” асарини ёзиб, ўрта асрда астрономик жадвал яратди. Астрономик жадвалида 1018 та юлдузнинг ҳолати ва жойлашувини баён қилди. Бу XV аср давомида яратилган биринчи янги каталог эди. Ал-заковат, фаросат, фаҳм каби инсоний қувват ҳосил қилиш ҳар бир инсоннинг истак – хоҳиши, эҳтиётга бориб тақалишини ҳамда улардан турли мақсадларда фойдаланишини асослаб берди.
2017 йил 14 сентябрда Президент қарори билан Мирзо Улуғбек номидаги ихтисослаштирилган давлат мактаб-интернати ва Астрономия ҳамда аэронавтика боғи ташкил қилинди.
8. Ал – Коший (Улуғбекнинг шогирди) кашфиёти. Биринчи бўлиб ўнлик касрларни илмий истеъмолга жорий этди. Эркин даражалар илдизларининг изчил яқинлашиб бориши ва уларни топиш методларини ишлаб чиқди.
9. Махмуд Замахшарий (1075 – 1143) кашфиёти. Араб тили граматикасининг асосчиси, буюк тилшунос, адабиётшунос, географ ва файласуф аллома (ўзи хоразмлик бўла туриб, арабларга араб тили грамматикасини кашф этган, ўргатган). Тарихда биринчи бўлиб, кўп тилли луғат: араб – форсча – туркий луғат асосчиси бўлган.


3.1.9.-Чизма

Фан тизими қуйидаги катта гуруҳларга бўлинади.

1. 
   Табиий фанлар.
   
2. 
   Гуманитар фанлар.
   
3. 
   Техника фанлари.
   
4. 
   Ижтимоий фанлар.
   

А.Тойнбий таснифига кўра, цивилизациянинг 21 типи фарқланади.Энг умумий ёндашув цивилизацияларнинг 2 хили: 1) анъанавий ва 2) техноген цивилизацияларини ҳисобга олиб, умумий цивилизацион фарқлашни таклиф қилади.

Иккинчи техноген цивилизациялар XV-XII асрларда Европа минтақасида техноген жамиятлари пайдо бўлиши муносабати билан юзага келган.Анъанавий жамиятлар техноген жамиятига қўшилиб кетган. Техноген ривожланишининг 3 босқичи мавжуд: (300 йилдан кўпроқ)

1. 
   Олд индустриал.
   
2. 
   Индустриал.
   
3. 
   Постиндустриал.