Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti abdurahmonov q. X., Xolmominov sh. R

1. Ish bilan bandlik kafolatlari va ishonch vaziyatini yaratish. 
Barqarorlik 
ishchilar va xizmatchilar uchun rag‘batlantiruvchi omil b o iib xizmat qiladi, 
korporativ mushtaraklik his-tuyg‘usini mustahkamlaydi, oddiy xodimlaming 
rahbariyat bilan munosabatlarini yaxshilaydi va tajribali ishchilardan axborot 
olishda yordamlashadi.
2. Rahbariyatning ishlab chiqarishda doimiy ishtirok etishi. 
«Har 
kuni ertalab zavodni aylanib chiqaman, bundan maqsad xodimlar bilan 
salomlashish, ish o'rinlarida hech qanday detal tartibsiz holda yotmaganligi 
va e ’tiborsiz qoldirilmaganligiga ishonch hosil qilish, yig‘uv konveyerida 
nimalar boiayotganini bilishdir», deydi firma direktorlaridan biri. Bunday 
tartib yapon kompaniyasi rahbari uchun odatiy bir holdir.
3. Oshkoralik va korporatsiyaning qadriyatlari. 
Boshqaruvning barcha 
darajalari va ishchilar firmaning siyosati hamda faoliyati to‘g‘risidagi umumiy 
axborot bazasidan foydalanishadi, buning natijasida umumiy javobgarlikda 
qatnashish vaziyati rivojlanadi, bu esa o ‘zaro yordamni yaxshilaydi va 
unumdorlikni oshiradi.
U chrashuvlarning m uhim ligi x izm atchilarni ular haqida doim o 
g‘amxo‘rlik qilinayotganligidan xabardor qilishdir. Uchrashuvlar firmaga 
sadoqat tuyg‘usini uyg'otmasligi ham mumkin. Shunday b o isa ham bular 
ishchilar qo‘nimsizligini cheklaydi va uiaming ruhini mustahkamlaydi.
Yapon tizimining o'ziga xos xususiyati — mashhur 
«umrbod yollanish»dir.
Bunda xodim o'quv yurtini tamomlagandan keyin tashkilotga ishga kirgach, 
uni butun m ehnat hayoti m obaynida tark etmaydi. Inson resurslarini 
boshqarishning butun tizimi mazkur tamoyilga bo'ysundirilgan. Masalan, 
mehnatga haq to iash tizimi shunday tuziladiki, xodim oladigan daromadning 
anchagina qismi kompaniyadagi ish stajiga bogiiqdir va har yili muayyan 
miqdorda ortib boradi.
Yapon korxonasi — bu faqat xodimlar birgalikda mehnat qilish uchun 
birlashadigan texnik-iqtisodiy tizim b o iib qolmasdan, shu bilan birga, 
o ‘zaro majburiyatlar bilan yagona «ishlab chiqarish oilasi»ga bogiangan 
h a m fik rla rn in g ijtim o iy h a m ja m iy a tid ir. «F irm a oilasi* — yapon 
m enejmentining juda keng tarqalgan shiorlaridan biri b o iib , u amalda 
quyidagicha ro‘yobga chiqariladi. Ish bilan bandlar, ya’ni «bolalar* o‘z 
sadoqatlarini doimiy ravishda namoyish qilishJari va «o‘zlarini butunlayjonajon 
oilaga bag'ishlashlari* kerak, astoydil m ehnat qilishlari va o ‘z firmalari 
farovonligini birinchi o‘ringa qo'yishlari lozim. Buning uchun «otalar» — 
m a’murlaming g‘amxo‘rliklari tufayli ular ish bilan, yaxshi turmush sharoiti 
va doimiy ortib boruvchi daromad bilan ta’min etiladilar.
Bazis stavkasining tarkibi quyidagicha aniqlanadi:
—20 %li m aium ot darajasi bilan
115

---

—20 %li staj bilan 
—javobgarlikning 20 %li hajmi bilan 
—mustaqil qarorlarning 10 %li zarurligi bilan 
—10 %li psixik nagruzkalar bilan 
—5 %li mehnat sharoitlar bilan 
—5 %li mehnat xavfsizligi bilan
Yuqorida sanab o'tilgan nazariyaning rivojlanishi