Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti abdurahmonov q. X., Xolmominov sh. R

Yashirin ishsiz shakllariga quyidagilar kiradi:
1) 
korxonalar va tashkilotlardagi to iiq ish haqi oladigan ortiqcha 
xodimlar soni. Ish bilan bandlikning bunday shakli mahsulot tannarxi va
98
t

---

bahosining ortishiga, korxonalarning moliyaviy ahvoliga og‘ir ta ’sir qiladi, 
pirovard natijada inflyatsiya spiralining buralishiga olib keladi;
2) to ‘liq boim agan ish vaqti davomida ishlaydigan, tegishli ish haqi 
oladigan va t o i i q ish kuniga o 'tis h n i xohlaydigan, lekin iqtisodiy 
k o n ’yunkturaning ta ’siri tufayli bunday im koniyatga ega b o im a g a n
shaxslarning mavjudligi. Ish bilan bandlikning bunday shakli, chamasi, 
keyinroq ham davom etadi. U m aiu m darajada ayollar va katta yoshdagi 
kishilar uchun maroqlidir;
3) ish haqi saqlanmagan holda yoki qisman saqlangan holda m a’muriyat 
tomonidan ta ’til berilishi. Bunday shaklni vaqtincha deb qarash kerak, chunki 
u xodimlam i mutlaqo qoniqtirmaydi, ular darom ad darajasining keskin 
kamayib ketishiga va pirovard natijada «o‘z ixtiyori bo'yicha* bo‘shab ketishiga 
sabab boiadi;
4) eng kam ish haqi miqdori saqlangan holda uzoq muddatli ta’tilni 
rasm iylashtirish. M azkur m urosa-m adora tarzida qaror ham barqaror 
xususiyatga ega emas, chunki yollanuvchi xodimning ham, ish beruvchining 
ham manfaatlariga mos kelmaydi;
5) xom ashyo, m ateriallar yo‘qligi va ishlab chiqarish rejimining 
boshqacha buzilishlari tufayli kelib chiqadigan va tuzatilishi mumkin boigan 
to iiq kun davomida hamda smena ichidagi bekor turib qolishlaming ortishi.
Hozirgi vaqtda, ishsizlik bo‘yicha nafaqaning o'rtacha miqdori taxminan, 
o ‘rtacha ish haqining 60 %ini tashkil etgani sababli birinchi holda davlat 
korxonasidagi yashirin ishsizlik ochiq ishsizlikka nisbatan davlatga deyarli 
ikki baravar qimmatga tushishi hisoblab chiqilgan. yashirin ishsizlikning 
boshqa turlari davlat uchun unchalik ko‘p xarajatni talab qilmaydi va moliyaviy 
yo‘qotishlar to iiq ravishda yollanma xodimlar zimmasiga tushadi.
Shuni ham aytish kerakki, bozor munosabatlarining rivojlanishiga va 
korxonalar hamda tashkilotlarga raqobatchilar hamda iste’molchilaming 
moliyaviy tazyiqni kuchaytirishlari, hukumatning moliyaviy-kredit 
siyosati
qattiqlashtirilishiga qarab ishlab chiqarishdagi yashirin ishsizlik barqarorlik 
bilan qisqarib boradi, keyinchalik esa butunlay yo‘q b o iib ketadi.
Muayyan tarmoqdagi yashirin ishsizlikning o'sishi quyidagi formula 
bilan hisoblab chiqariladi:
^yosh.t 
^meh.u. * ^'yashJ,
bunda: 
Lb
— ish bilan bandlar soni; 
Lyashi—
yashirin ishsizlikning 
o'sishi; 
Imehu
— mehnat unumdorligining pasayishi; 
Kyash.i. —
elastiklik 
koeflitsiyenti.