Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti abdurahmonov q. X., Xolmominov sh. R

■ Buyruq (farmoyish) berish birligi. 
Xizmatchiga biron-bir faoliyat 
to‘g‘risida faqat bir boshliq buyruq berishi mumkin. Hech bir holda ijtimoiy 
organizmning farmoyish berishdagi dualizmga moslashuvi mavjud boimaydi.
■ Rahbariikning birligi. 
Bu tamoyilni quyidagicha ifodalash mumkin: 
bitta rahbar va bitta dastur ayni bir xil maqsadni ko‘zda tutuvchi operatsiyalar 
yigindisi uchun kifoya qiladi.
• Xususiy manfaatlarning umumiy manfaatlarga bo'ysunishi. Bu
tam oyilga muvofiq korxonada xizm atchilarning m anfaatlari korxona 
manfaattaridan yuqori turmasligi lozim. Bu yerda turli xildagi ikki manfaat
106

---

bir-biriga yuzma-yuz turadi, lekin ular bir xilda e’tirof qilinishga sazovordir: 
ularni kelishtirishga harakat qilish kerak. Bu boshqaruvning eng katta 
qiyinchiliklaridan biridir.
- 
Personalning rag‘batlantirilishi. 
Personalning rag‘batlantirilishi 
bajarilgan ishga haq toianishidir. U adolatli bo‘lishi va iloji boricha personalni, 
korxonani, yollovchi va yollanuvchini qanoatlantirishi lozim.
* Markazlashtirish. 
Markazlashtirish o‘z-o‘zicha yaxshi yoki yomon 
boshqaruv tizimi hisoblanmaydi. U rahbarlaming intilishi va sharoitga qarab 
qabul qilinishi yoki rad etilishi mumkin. U ko‘p yoki oz darajada hamisha 
mavjud boiadi. Markazlashtirish yoki markazlashtirmaslik masalasi — oichov 
masalasidir. Ahvol markazlashtirish darajasini aniqlashga kelib taqaladi. Bunda 
korxona uchun eng qulay markazlashtirish darajasini topish kerak.
• Ierandya 
(bosqich, pog'ona). Ierarxiya — quyi rahbarlik lavozimlaridan 
tortib yuqori rahbarlik lavozimlarigacha boigan rahbarlar qatoridir.
• Tartib. 
Moddiy tartibdagi bir formula hammaga m aium : har bir 
narsaning muayyan joyi boiishi va har qanday narsa o‘z joyida boiishi 
kerak. Ijtimoiy tartibning shakli shunday: har bir shaxs uchun muayyan 
joy boiishi va har bir shaxs o‘z joyida boiishi lozim.
• Adolat. 
Personalning o‘ziga yuklangan vazifalarni bajarishga tirishqoqlik 
va sadoqat bilan kirishmogini rag'batlantirish uchun unga xayrxohlik bilan 
munosabatda boiish lozim. Bobomiz Sohibqiron Amir Temur ham «Kuch 
— adolatdadii>, degan edi. Adolat — xayrxohlikni odil sudlov bilan birga 
qo'shish natijasidir.