Toshkent davlat agrar universiteti termiz filiali meva-sabzavotchilik, uzumchilik

 Topshiriqni bajarish tartibi 
Talabalar yangi o‘simliklardan foydalanib, ularning tabiiy va fiksatsiyalangan 
hosil organlari gerbariysi, mulyaji, rasmidan, jadval, albomlardan, sprovochnik 
materiallaridan foydalanib, sabzavot ekinlarining eng asaosiy turlarining eng muhim 
morfologik, botanik va xo‘jalik belgilari bilan tanishadilar. 
Botanik klassifikatsiyani to‘liq tasvirlovchi jadvaldan sabzavot ekinlarining eng 
ko‘p tarqalgan turlarini ta’riflab, xisobot yozishda (forma №1) turning va botanik 
oilaning o‘zbekcha, ruscha va lotincha nomi (1,2,3-ustunlarda) ko‘rsatiladi.
Mazkur topshiriqqa doir metodik ko‘rsatmalarning asosida ta’riflan-ayotgan har 
bir tur o‘simlikning hayoti qancha davom etishi va biror xo‘jalik gruppasiga 
mansubligi, yetishtirish usullarining o‘xshashligiga ko‘ra belgilanadi. Bu ma’lumotlar 
xisobotning 4- va 5- ustuniga yoziladi. 
Hosil organlarining tuzilish xususiyatlarini ta’riflab, u o‘simlikning qaysi qismidan 
shakllanganligi aniqlanadi, uning katta-kichikligi o‘lchanadi, botanik va xo‘jalik nomi 
aniqlanadi. Xisobotning 6- ustunida taxminan shunday yozuvlar bo‘ladi: oddiy 
karamda – «karambosh yaxshi rivojlangan uchki kurtak, 20 – 50 ta bargdan tuzilgan», 
kartoshka - «tugunak – shakli o‘zgargan yer osti poya, diametri 5-15 sm », pomidorda 
- «pishgan mevasi sersuv, ikki yoki ko‘p uyali kattaligi 3-10 sm» va hokazo. 
O‘simliklarning shakli o‘zgargan organlariga e’tibor berish kerak. Ularga 
ildizmevalar, tugunaklar, piyozlar, ildizpoyalar, mevapoyalar, gulkaramning 
boshchalari kiradi. 
Oziq-ovqatga ishlatilishiga ko‘ra sabzavotlar uch guruxga bo‘linadi.
1)
asosan yangiligicha iste’mol qilinadigan sabzavotlar: salat, rediska, turp va 
boshqalar; 

---

244 
2)
yangiligicha va qayta ishlanganidan keyin iste’mol qilinadigan sabzavotlar: 
pomidor, bodring, xushbo‘y sabzavotlar va boshqalar; 
3)
asosan qayta ishlangandan keyin iste’mol qilinadigan sabzavotlar: baqlajon, 
karam, pasternak, lavlagi, ismaloq va boshqalar. 
1- jadval