Toshkent davlat agrar universiteti termiz filiali meva-sabzavotchilik, uzumchilik

1)generativ organlari oziq-ovqatga ishlatiladigan sabzavotlar;(
gul, meva, 
urug‘,)
2)vegetativ organlari oziq-ovqatga ishlatiladigan sabzavotlar. 
(ildiz, poya,barg) 
 
Birinchi gurux
ekinlariga quyidagilar kiradi: 
a) pishib yetilgan mevalari uchun yetishtiriladigan mevali sabzavotlar: tarvuz, 
qovun, qovoq, pomidor, achchiq qalampir, fizalis; 
b) dumbul mevalarini olish uchun yetishtiriladigan sabzavotlar: bodring, 
qovoqcha, patisson, baqlajon, shirin qalampir, loviya, sparja loviya, dukkaklar, 
makkajo‘xori, bamiya; 
v) to‘pgullarni olish uchun yetishtiriladigan sabzavotlar: gulkaram, artishok. 
Ikkinchi guruxga o
ziq-ovqat uchun ishlatiladigan vegetativ qismi yer ustida 
bo‘lgan sabzavot ekinlari kiradi. Vegetativ qismi yer ustida bo‘lgan sabzavotlarga: 
-
Bargli sabzavotlar: shovul, ismaloq, mangold, salat, porey piyoz, batun piyoz, 
ko‘p yillik piyozlar, ukrop (shivit), kashnich, petrushka, selderey, kress-salat, rayhon, 
yalpiz, xantal salat, pekin karami; barg poyalilarga: oddiy karam, savoy, bryussel 
karami, xitoy karami, rovoch (chukri); 
-
Mevapoyali sabzavotlarga: kolrabi karami kiradi. 
Vegetativ qismi yer ostida bo‘lgan sabzavotlarga: 
-
Piyozlilar: oddiy piyoz, shalot piyoz, sarimsoq; 
-
Tugunakmevalar: kartoshka, batat; 
-
Ildizmevalar: lavlagi, sholg‘om, turp, rediska, sabzi, pasternak, perushka va 
seldereyning ildizi ishlatiladigan navlari;
-
Ildiz poyalilar: xren, qatron; 
-
O‘simtalilar: sparja kiradi. 
Organlari oziq-ovqatga ishlatiladigan sabzavot ekinlarining klassifikatsiyasi 
ulardan sifatli yuqori hosil olish maqsadiga qaratilgan agrotexnik qo‘llanilishiga 
imkon beradi. 
Sabzavot ekinlarining botanik belgilari va oziq-ovqatga ishlatiladigan organlariga 
ko‘ra klassifikatsiyasi ko‘p afzalliklarga ega bo‘lishi bilan birga, kamchiliklari ham 
bor. Bir xil oilaga mansub bo‘lgan ba’zi ekinlarning o‘sish sharoitiga talabchanligi har 
xil bo‘ladi (bodring va tarvuz), ular turli organlarini olish uchun yeishiriladi (pomidor 
va karoshka). Bir xil o‘simlik (barg petrushka, ildizi ishlatiladigan petrushka) turli 
maqsadlar uchun yetishtiriladi. 
Amaliy jihatdan qaraganda, sabzavot ekinlarini ishlab chiqarish belgilari yoki 
parvarish qilish usullarining o‘xshashligi bo‘yicha guruxlab o‘rganish qulay. Bu 
klassifikatsiyaga muvofiq sabzavot ekinlari quyidagi guruxlarga birlashtiriladi. 
1)
Tugunakmevalar: kartoshka, batat; 

---

243 
2)
Poliz ekinlari: tarvuz, qovun, qovoq; 
3)
Qovoqdosh sabzavotlar: bodring, patisson, qovoqcha; 
4)
Karam o‘simliklari: karamning hamma turi; 
5)
Ildizmevalar: lavlagi, sabzi, turp, sholg‘om, pasternak, bryukva; 
6)
Tomatdosh sabzavotlar: pomidor, baqlajon, qalampir, fizalis (paq-paq); 
7)
Piyozli ekinlar: sarimsoq, oddiy piyoz, shalot piyoz, porey piyoz; 
8)
Ko‘kat sabzavotlar: rediska, salat, ismaloq, ukrop (shivit), petrushka, 
selderey, kress-salat, kashnich, rayhon, salat-xantal, yalpiz; 
9)
Dukkakli sabzavotlar: ko‘k no‘xat, loviya, sparja loviya, dukkaklilar; 
10)
Sabzavot: makkajo‘xori; 
11)
Ko‘p yillik sabzavotlar; shovul, rovoch (chukri), sarasabil, ko‘p yillik piyoz, 
xren, artishok, qatron. 
Ko‘pchilik sabzavotlar urug‘idan va ko‘chatidan ko‘paytiriladi. 
Shu bilan birga sabzavotchilikda: tugunak, qalamcha, piyozidan va ildizpoya, 
ildizmevalarini bo‘lish yo‘li bilan ko‘paytiriladigan vegetativ usuli qo‘llaniladi. 
ko‘paytirishning bu usulini qo‘llashning sababi shundaki, ba’zi sabzavot ekinlari 
(xren, sarimsoq) deyarli urug‘ bermaydi, shuningdek, bu ekinlar birinchi yili urug‘dan 
ekilganda juda kam hosil beradi yoki qimmatli nav xususiyatlarini yo‘qotishga sabab 
bo‘ladigan irsiyatda kuchli ajralish yuz beradi.