Toshkent davlat agrar universiteti termiz filiali meva-sabzavotchilik, uzumchilik

6.4. Urug‘lik ekinlarni yetishtirish texnologiyasi, urug‘larni yig‘ib olish va 
tayyorlash 
Ekinlarni yetishtirish texnologiyasi.
Urug‘lik uchun ekilgan poliz ekinlarini 
yetishtirishda oziq-ovqat maqsadlariga mo‘ljallangan ekinlar parvarishidagi kabi 
agrotexnika chora-tadbirlari qo‘llaniladi. Biroq, barcha agrotexnika usullari juda 
sinchiklab va birmuncha yuqori saviyada o‘tkazilishi kerak. Urug‘likka ekilgan 
ekinlarni parvarishlab, yetishtirib borish texnologiyasining o‘ziga xos xususiyatlari 
ham bor. 
Urug‘likka ekiladigan poliz ekinlarini mexanik tarkibi jihatidan yengil tuproqli 
uchastkalarga joylashtirish zarur. Bu ekinlar eng yaxshi o‘tmishdosh ekinlardan 
bo‘shagan yerlarga ekilishi kerak. Ularni bir oilaga mansub ekinlardan bo‘shagan 
joylarga ekishga yo‘l qo‘yilmaydi, chunki bu o‘simliklarning kasallanishini 
zo‘raytirish va hosildorligini kamaytirish bilan birga, navning biologik ifloslanishiga 
ham sabab bo‘ladi, chunki o‘tgan yili yig‘ilmasdan qolib ketgan mevalardan urug‘lar 
unib chiqishi mumkin. Urug‘ olish maqsadlarida poliz ekinlarini yetishtirishda 
o‘g‘itlardan to‘g‘ri foydalanish alohida ahamiyatga ega. Mineral oziqa ayrim 
elementlari (azot, fosfor, kaliy)ning poliz ekinlari urug‘ mahsuldorligiga ko‘rsatadigan 
ta’siri bir xil emas. To‘la mineral o‘g‘itlar qatoridan ularning birortasini chiqarib 
tashlash urug‘ maxsuldorligi pasayib ketishiga sabab bo‘ladi, lekin o‘g‘itlar orasida 
faqat fosforli o‘g‘itlar bo‘lsa, hosildorlik hammadan ko‘p (12-13 foizgacha) kamayib 
ketadi. Fosforli o‘g‘itlar solmasdan turib, azotli-kaliyli o‘g‘itlar bilan yetishtirilgan 
o‘simliklardan olinadigan urug‘lar unib chiqish energiyasining zaifligi, unuvchanligi 
va hosiddorligi pastligi bilan ajralib turadi. Kaliyli o‘g‘itlar oshirilgan miqdorlarda 
fosforli o‘g‘itlar bilan birga ishlatilganidagina o‘simliklarning o‘sish va rivojlanishiga, 
urug‘ maxsuldorligiga yaxshi ta’sir ko‘rsatadi. Azotli o‘g‘itlar o‘simliklarning o‘sib 
borishiga, meva hosildorligiga yaxshi ta’sir ko‘rsatadi, lekin ekinga solinadigan 
o‘g‘itlar qatoridan chiqarib tashlanadigan bo‘lsa, ekinning urug‘ maxsuldorligi deyarli 
o‘zgarmaydi. Urug‘lik ekinlariga organik o‘g‘itlarni ishlatish alohida ahamiyatga ega. 

---

239 
Tula mineral o‘g‘itlarga har gektar yerga 20 t hisobidan go‘ng qo‘shish poliz 
ekinlarining urug‘ mahsuldorligini 13-14 foizga oshiradi. 
Poliz ekinlari urug‘larining hosildorligi va ekinboplik sifatlari sug‘orish rejimi va 
oziqlanish maydoniga ko‘p darajada bog‘liqdir. Urug‘lik ekinlarni sug‘orishning eng 
ma’kul rejimi oziq-ovqat maqsadlari uchun yetishtiriladigan ekinlar rejimidan sal 
boshqacha. 
Ona o‘simliklarning oziqlanish maydoni urug‘ maxsuldorligi va ularning 
ekinboplik sifatlariga ta’sir o‘tkazadi. O‘simliklarning oziqlanish maydoni oziq-ovqat 
maqsadlari uchun yetishtiriladigan ekinlardagiga qaraganda birmuncha kattarok 
bo‘lganida ypyg‘ vazni, hosildorligi va unuvchanligi juda yuqori bo‘lib chiqadi. 
Poliz ekinlarini yetishtirish texnologiyasining meva va urug‘ hosildorligini 
oshirib, urug‘larning ekinboplik sifatlari juda yaxshi bo‘lishini ta’minlab beradigan 
samarali elementi o‘sish regulyatorlaridan foydalanishdir.