Toshkent davlat agrar universiteti termiz filiali meva-sabzavotchilik, uzumchilik

14-jadval
Poliz ekinlariga mineral o‘g‘itlarni solish miqdori
(kg/gektariga sof modda hisobida) 
Bo‘z tuproqli yerlar 
O‘tloqi va o‘tloqi botqoq tuproqlar 
N 
R
2
O
5
K
2
O 
N 
R
2
O
5
K
2
O 
100-150 
100-150 
50 
80-100 
100-120 
50-60 
O‘g‘itlar solishni mexanizatsiyalash.
Ekinga solinadigan asosan organik va 
mineral o‘g‘itlarni tayyorlash, transportga ortish, tashish na tuproqqa solish ishlari 
mexanizatsiyalashtirilgan. Organik o‘g‘itlarni transportga ortishda PU-05 rusumli 
greyferli universal pogruzchik, PB-35 rusumli buldozer-pogruzchik, PF-P2, PGX-05 
rusumli pogruzchiklar ishlatilsa, ularni tashishda 2PTS-P/793, ShTS-2 rusumli 
tirkaladigan transport vositalari ishlatiladi, o‘g‘itlarni sochish uchun organik 

---

203 
o‘g‘itlarni sochib beradigan ROU-5, PRT-10, PRT 16, PRT-25, RTO-6 rusumli 
moslamalardan foydalaniladi. Organik o‘g‘itlar sochib chiqilganidan keyin kuzgi 
shudgor paytida pluglar bilan tuproqqa ko‘mib ketiladi. 
4.4. Urug‘larni ekishga tayyorlash 
Urug‘larni saralash
.
Urug‘larni ekish oldidan tayyorlashning ishlab chiqarishda 
eng ko‘p tarqalgan va yuqori samara beradigan usuli urug‘larni saralashdir. Bunda 
urug‘lar katta-kichikligi, vazni va nechog‘lik to‘lishganiga qarab saralanadi, eng yirik 
va og‘ir urug‘lar ajratib olinadi. Urug‘larni yirikligiga qarab saralashda ko‘zlari 
ma’lum kattalikda bo‘lgan, masalan qovun urug‘lari uchun ko‘zlari 1,5x1,5 mm 
keladigan elaklar ishlatiladi. 
Urug‘larni dorilash.
Urug‘larni ekish oldidan tayyorlashda qo‘llaniladigan tadbir 
— ularni ekinlarda uchraydigan kasalliklar va zararkunandalarga qarshi dorilashdir. 
Ularni dorilash sovuq tuproqda urug‘larning chirib qolishiga sabab bo‘ladigan patogen 
zamburug‘larni yo‘qotishga ham yordam beradi. Urug‘larni dorilash uchun mavjud 
bo‘lgan dorilash moslamalaridan foydalaniladi. Urug‘larni germetik holda yopiladigan 
idishga solib, kerakli miqdordagi dori qo‘shiladi-da, idishning og‘zini mahkam yopib, 
5-10 minut chayqatiladi. 
Qovunda uchraydigan fuzarioz so‘lish kasalligiga qarshi urug‘lar mis, ruh, 
marganes, temir singari mikroelementlardan birortasining 0,5% li eritmasida 12 soat 
davomida namlab qo‘yiladi. Urug‘larni patogen ta’sir ko‘rsatadigan moddalar, ya’ni: 
metilen ko‘kining 0,1-0,3% li va anabazin sulfatning 0,1-0,3% li eritmalariga ekishdan 
oldin bo‘ktirib qo‘yish ham yaxshi ta’sir ko‘rsatadi. 
Urug‘larni bo‘ktirish va undirib olish. Urug‘larni ekishdan oldin tayyorlashning 
eng keng tarkalgan usuli ularni tezroq unib chiqishi uchun namlash, bo‘ktirib 
qo‘yishdir. Urug‘lar uy haroratidagi yoki 30-35°S gacha ilitilgan suvda to‘la-to‘kis 
bo‘rtib olgunicha bo‘ktirib qo‘yiladi. (Buning uchun ularni idishlarga solib 
(idishlarning uchdan bir qismi to‘lgunicha) ustidan suv qo‘yib qo‘yiladi, 2-3 soatdan 
keyin qalqib chiqqan urug‘lar olib tashlanadi chunki ular puch bo‘lib, ekishga 
yaramaydi. Suvni to‘kib tashlanadi-da, urug‘larni bir kecha-kunduz davomida iliq 
joyga qo‘yib, vaqti-vaqti bilan aralashtirib turiladi. Urug‘larni bo‘ktirishning boshqa 
usullari ham bor. Yarmiga uchdan bir qismi to‘lgunicha urug‘lar qoplarga solinib, 
suvli idishga 1-2 soat tushirib qo‘yiladi. Keyin qoplarni chiqarib olib, suvni selgitib, 
urug‘lar to‘kiladi va 6-8 soat davomida uyiladi-da, bir ikki marta aralashtiriladi. 
Shundan keyin urug‘larni yana qoplarga solinib, bir-ikki soat suvga bo‘ktirib 
qo‘yiladi. Urug‘lar nish bera boshlagunicha shu tartibda bo‘ktirilaveradi. Ish tamom 
bo‘lganidan keyin urug‘larni to‘kiladigan holga kelguncha quritiladi va nam tuproqka 
ekiladi. 
Urug‘larni mineral va organik o‘g‘itlar eritmalarida bo‘ktirish ularni yaxshiroq 
unib chiqishiga, ko‘pincha esa ekin hosildorligi ortishiga ham yordam beradi. 
Urug‘larni kaliy nitratning 30% li eritmasi, yangi tayyorlangan go‘ng sharbati yaxshi 
natija berishi aniqlangan.