Toshkent arxitektura qurilish

yaroqli joylar – karst holati butunlay yo‗q;

yaroqsiz joylar – ko‗milgan yoki soni kam bo‗lsa ham karstlar bor, chuqurligi 3-4 metrdan oshmaydi;

umuman yaroqsiz joylar – faol va bir necha karstlar bor. Chuqurligi esa 10 metrdan ziyod.

Shahar uchun joy tanlanayotganda, agar karst paydo bo‗lishi xavfi bo‗lsa, unda muhandislik tayyorgarlik ishlarini olib borish yo‗li bilan shu joyning chegaralari belgilanadi va yaroqligi bo‗yicha izlanishlar olib boriladi.
Zamin sharoitida muhandislik nuqtai-nazaridan o‗rganilganda karstning yoshi, uning paydo bo‗lish jarayonlari va o‗sishi mumkinligini, chuqurligi, hajmi, yuviluvchi qatlamning balandligi, yer osti suvlarining filtratsiyasi, yer osti suvlarining infiltratsiyasi, sizot suvlarning kimyoviy tarkibi o‗rganiladi. Shu qidirish ishlari jarayonida faol karstning chegaralarini, uning mustahkamligi va qattiqligini o‗rganishning ahamiyati katta. Bunda yoriqlarning paydo bo‗lishi va chuqurlarning borligiga alohida e‘tibor beriladi.
Karstning bor yoki yo‗qligi ancha vaqtgacha sezilmay qolishi mumkin. U bino yoki inshootning cho‗kishi tufayli seziladi. Karstlarning faol holatida uning rivojlanishi muhandislik tayyorgarligi davrida chegaralanishi mumkin, ammo bu juda qiyin ishdir.
Hududlarning muhandislik tayyorgarlik ishlari ikki yo‗nalishda olib boriladi:

1. 
   karstlarni butunlay yo‘qotish; bu shu karstlarning kichik o‗lchamlari uncha katta bo‗lmagan maydonlarda hamda faolligi sust joylarda olib boriladi;
   
2. 
   karstning rivojlanishini kamaytirish va yer yuzasidan shaharsozlikda foydalanish.
   

Muhandislik tayyorgarligining asosiy vazifasi karstga oqova suvning oqishini bartaraf qilish yo‗llarini izlashdir. Shaharsozlikda muhandislik tayyorgarlik ishlarining asosiy chora-tadbirlari quyidagilardan iborat:

• 
  oqova suvlarni karstli joylarga oqizmaslik;
  
• 
  karstlarga sizot suvlarini tushirmaslik uchun drenajlar qo‗llash;
  
• 
  karstlarning yer ustida paydo bo‗lgan chuqurliklarini yo‗qotish;
  
• 
  yer ostida paydo bo‗lgan g‗orlarni yuvilmaydigan tog‗ jinslari bilan to‗ldirish;
  
• 
  yer yuzasidagi chuqur va cho‗kkan joylarni qurilish uchun qulay holatga keltirish.
  

Bu chora-tadbirlar quyidagicha amalga oshiriladi:

• 
  joyni vertikal rejalashtirish (oqova suvlarni oqizish, qurilish uchun yaroqli joylarni tayyorlash);
  
• 
  yer usti suvlarini ochiq va yopiq drenaj bilan olib ketish;
  
• 
  cho‗kkan joylarni, bo‗shliqlarni, g‗orlarni qum, shag‗al, beton bilan hamda sementlash, bitumlash bilan mustahkamlash.