Тошдту «Иқтисодиёт назарияси»

Танловнинг муқобил қиймати нимани ифодалайди? Танловнинг муқобил қиймати деб, танлов натижасида воз кечилган имкониятлар ичидан танловчи учун энг катта наф келтирувчи ёки қадрланувчи имкониятга айтилади. Масалан: сизга китоб, дафтар, фломастер керак. Агар энг зарури китоб бўлса, иккинчи навбатда дафтар, учинчи навбатда фломастер сотиб оласиз. Пулингиз ҳаммасини керакли миқдорда сотиб олишга етмайди. Китоб сотиб олдингиз. Унинг муқобил қиймати дафтар бўлади. Борди-ю, дафтардан кўра фломастер зарурроқ бўлса, у ҳолда китобнинг муқобил қиймати фломастер бўлади. Агарда ҳар биридан маълум миқдорда сотиб олинса муросали танлов бўлади.
Муқобил қиймат доимий, ўсиб борувчи, пасайиб борувчи бўлиши мумкин.
Илмий абстракция усулини қўллаб, ана шу имконият чегарасини икки тур маҳсулот ишлаб чиқариш модели асосида таҳлил қиламиз. Икки хил маҳсулот - гуруч ва автомобиль ишлаб чиқарилади дейлик. Ҳамма ресурсларни пулда ифодаласак, 100 бирлик (100 млрд. сўм, доллар, марка)дан иборат. Гуруч етиштириш учун 2 бирлик, автомобиль ишлаб чиқариш учун 4 бирлик ресурс зарур. Агарда гуручни Х, автомобильни Y билан белгиласак, мавжуд ресурслардан фойдаланиб ишлаб чиқариш мумкин бўлган товарлар миқдори ўртасидаги боғланиш қуйидагича бўлади.
2Х+4Y=100
Мавжуд ресурсларни тўлиқ ишлатиш шароитида гуруч ва автомобиль ишлаб чиқариш имконияти чегараси
1- жадвал

Маҳсулот турлари	М у қ о б и л и ш л а б ч и қ а р и ш
	А	Б	С	Д	Е	Г
гуруч (минг тонна) «Х»	0	10	20	30	40	50
автомобиль (мингдона) «Y»	25	20	15	10	5	0

Кўриниб турибдики, агарда гуруч етиштирмай, фақат автомобиль ишлаб чиқарсак, у 25 мингта, фақат гуруч етиштирсак 50 минг тоннага тенг бўлар экан. Биринчисини ишлаб чиқаришни кўпайтириш, албатта иккинчисини камайишига олиб келади.

Жадвал маълумотлари асосида график чизсак у қуйидаги кўринишда (а расм) бўлади.