Tosh kent davlat a g r ar universiteti ozbekjlston r espublik asi fanlar akadem iyasi z o o L o g iy a in st it u t I

Epizootologik ma’lumotlar. 
Kostioz kasallik qo‘zg‘atuvchisi 
tabiatda keng tarqalgan boiib, barcha suv havzaiaridagi baliqlarda 
uchraydi. Biroq kasallikning epizootiya va enzootiya ko'rinishi 
tabiiy suv havzaiaridagi baliqlar orasida qayd etilmagan, daryo va 
koilardagi baliqlar invaziya manbayi va tabiatda rezervuari b o iib
92

---

xizmat 
qiladi. Kostioz bilan chuchuk suv havzalaridagi barcha 
turdagi 
baliqlarning 
yoshlari kasallanishi mumkin, jumladan, yarim 
o‘tuvchi baliqlar ham. Kasallikning epizootiya ko‘rinishi, asosan, 
bahor va yozda baliq ikralari (urugiari) mavjud suv havzalarida va 
baliqchilik zavodlarida, suvning harorati +16+25°C boiganida 
kuzatiladi. Bunday sharoitda parazitlarning rivojlanishi uchun qulay 
vaziyat vujudga keladi. Sog‘lom baliqlar kasallari bilan aloqada 
boiganlarida kasallikka chalinadi hamda qo‘zg‘atuvchilar mavjud 
boigan suv havzalarida saqlanganda zararlanadi. Kostiylarning sis- 
talari katta yoshdagi baliqlarning shilliqlarida ko‘p muddat 
davomida saqlanib qoladi hamda nam tuproqda, hovuziaming 
loyqalarida ancha muddat saqlanadi, agarda suv bilan toidirilsa, 
parazitlarning harakati faollashib, baliqlarning zararlanishiga olib 
keladi. Baliqlar suv havzalarida juda ham zich saqlanganda, 
boqilganda, kasallik qishda ham, suv harorati 2-7 °C boiganida ham 
kasallikka chalinadilar. Gulmohi turidagi baliqlami o‘stiruvchi 
xo‘jaliklarda 
zararlanish 
baliqlami xom farshlar bilan oziqlan- 
tirilganda kuzatiladi. Bir suv havzalaridan ikkinchisiga qo‘zg‘atuv- 
chilar kasal baliqlami tashish 
natijasida 
yoki suv orqali keltiriladi. 
Kostiozning rivojlanishida baliq organizmining fiziologik holati 
ham katta 
ahamiyatga ega.
Kostia baliqlarning har xil turlarida parazitlik qiladi: karplarda, 
lasoslarda, hatto 
akvarium baliqlarini ham. Kostiya infuzoriyasi suv 
harorati 25-28°C boiganda yaxshi rivojlanadi. 28°C haroratda baliq 
terisining Ism3 joyida bir necha 10 mingdan ortiq kostianing 
xivchinli stadiyasini ko‘rish mumkin. Kostia juda tez ko‘payadi. 
Masalan, suv havzasida karplarning terisida dastlabki kostianing 
bitta nusxasi uchrasa bir necha kundan keyin barcha baliqlarning 
kostia bilan zararlanganini ko‘rish mumkin.
Baliqlarning semizlik darajasi qanchalik past boisa, kasallik 
o g ir, va aksincha, semiz b o isa yengil o‘tadi. Kostiylarning 
ko‘payishi va kasallikning rivojlanishida ishqorli muhit (pH-5,0-5,5 
dan yuqori boimasa), gidrologik, gidrokimyoviy, gaz almashinuv
93

---

rejimi hamda zoogigiyenik sharoitlaming yomonlashuvi ham qulay 
imkoniyat yaratadi.