Tosh kent davlat a g r ar universiteti ozbekjlston r espublik asi fanlar akadem iyasi z o o L o g iy a in st it u t I

Bir hujayrali parazitlar chaqiradigan kasalliklar
Baliqlarning protozoy kasalliklari va ularni qo‘zg‘atuv-
chilari. 
Bir hujayrali patogen organizmlarga mansub baliqlarning 
kasalliklari 500 dan ortiq boiib, bu kasallik qo‘zg‘atuvchilari 
chuchuk suv havzalarida urchitilayotgan baliqlar organizmida 
parazitlik qilishga moslashgan boiib, og‘ir ko‘rinishda kechadi va 
baliqlarning ommaviy ravishda nobud boiishiga sababchi boiadi.
90

---

Baliqlarning protozoy kasalliklarini sodda hayvonlar, ya’ni bir 
hujayrali organizmlar keltirib chiqaradi. Protozoy kasalligini qo'z- 
g‘atuvchilar-sarkodalilar, xivchinlilar, sporalilar, mikrosporalilar, 
miksosporalilar va infuzoriyalar.
Bir hujayrali hayvonlar kenja dunyosi to‘g‘risida tushun- 
cha. Bir hujayrali hayvonlar Rrotozoa deyiladi, ular keltirib chiqa- 
radigan kasalliklar prozoy deyiladi. Bir hujayralilar kenja dunyosiga 
mansub bo'lgan hayvonlarning tanasi yagona hujayradan yoki bir- 
biriga o‘xshash tuzilgan hujayralar to‘plamidan iborat. Bir hujay­
ralilar mustaqil hayot kechira oladigan organizmlar bo'lib, ular 
modda almashinish, harakatlanish, ta’sirlanish, ko'payish va tirik or­
ganizmlar uchun xos bo'lgan barcha xususiyatlarga ega. Bunday 
funksiyalarni 
hujayradagi 
maxsus 
organoidlar 
(organellalar) 
bajaradi.
Bir hujayralilar soxta oyoqlar, xivchinlar va kiprikchalar 
yordamida harakatlanadi. Nafas olish tana yuzasi orqali boradi. 
Bulami 70000 dan ortiq turi ma’lum, ular Sarkomastigoforalar, 
Sporalilar, Miksosporidiyalar, Mikrosporidiyalar va Infuzoriyalar 
tiplariga ajratiladi.
Protozoy kasalliklarga ixtioftirioz, xilodonellez, kriptobioz, 
kostioz, trixodinoz, koksidioz, mikrosporadiozlar kiradi.
Kostioz
Kostioz
kasalligi. Kostioz - bu baliqlarning invazion kasalligi 
bo‘lib, tana terisi ustida kulrang dog‘larning paydo bo‘lishi, 
jabrasining zararlanishi, suzgich qanotlarining ishdan chiqishi, 
yalligianib to'qima hujayralarning nekrozi - yemirilishi bilan 
xarakterlanadi. Kasallikka, asosan, yosh baliqlar moyil. Kasallik 
Sharqiy va G‘arbiy Yevropa, Shimoliy Amerika, Xitoyda, Ukraina- 
da va Rossiyaning markaziy viloyatlarida qayd etilgan.
Q o‘zg‘atuvchisi - mikroskopik (uzunligi 5-20 mikron, eni 2.5- 
lOmk) kostiya infuzoriyasi