Tosh kent davlat a g r ar universiteti ozbekjlston r espublik asi fanlar akadem iyasi z o o L o g iy a in st it u t I

-Trypanosoma,
ikkinchisi kriptobi- 
ya
-Cryptobia.
Shunda bir hujayrali organizmlar ham borki, ular baliqlarga 
zarar keltirmaydi, masalan ichak ildizoyoqlilari (amyobalar) forel va
95

---

boshqa baliqlarning ichaklarida uchraydi, lekin baliqlarga zarar 
keltirmaydi.
Ushbu parazitlar karp, zog‘ora baliq va oq amurlarda qayd 
etilgan. Hovuz xo‘jaliklarida kriptobioz lish baligi qonida juda ko‘p 
sonli parazitning bo‘lishi natijasida kasallik kelib chiqishi qayd 
etilgan.
Klinik belgilari. 
Kuchli zararlangan baliqlar tezda ozib ketadi, 
odamlar yaqinlashganda ta’sirlanishi kuchsiz boiadi. Ba’zan teri 
qatlamlarida gipermiya kuzatiladi va teri ostida ptifaklar shakllanadi, 
qizg‘ish suyuqliklar to‘planadi. Ushbu baliqlarda qon oqargan 
boiadi. Ichki organlari qonsizlangan.
Tashxis 
klinik belgilari asosida va qonning mikrobiologik 
tekshirishlar, ularda ko‘p sonli xivchinlilami topish orqali qo‘yiladi.
Qarshi kurashish. 
Yuqori suv o‘simliklarini о‘rib olish tavsiya 
etiladi, bu bilan zuluklaming sonini kamaytirish tadbiri o‘tkaziladi. 
So‘ngra umumiy baliqchilik chora-tadbirlari bajariladi, baliqlarning 
ozuqasi sifatini oshirish kerak. Baliqlar qonida topilgan kriptobiozga 
qarshi baliqlar ozuqasiga yashil metil dorisi 1:1000 nisbatda qo'shib 
beriladi. Yoki yashil metil eritmasi bilan baliqlami 7 kun cho‘mil- 
tiriladi (5 1 suv 1 ga).
Geksandtoz
Kasallik oldin losossimonlarda oktomitoz nomi bilan m aium .
Qo‘zg‘atuvchisi. 
Diplozoa
avlodiga mansub 
Hexcunita truttae
xivchinlilari losossimonlaming ichagida va o‘t po‘fagida parazitlik 
qiladi. U noksimon ko‘rinishdagi kichik parazit. Uning 4 juft 
ipchalari boiib, ular yordamida harakatlanadi: ulardan 3 jufti 
tananing oldingi va 1 jufti tananing orqa qismida joylashgan. 
Tanasining old qismida 2 ta cho‘ziqroq yadrochalari mavjud. Parazit 
xivchinli bosqichida ichakning epiteliy hujayralarida oddiy boiinish 
orqali ko‘payadi. Bundan tashqari, bu parazit sista hosil qilgan holda 
xo‘jayin organizmidan tashqarida oz muddatda yashay oladi. Uning 
sistasi yumaloq va yupqa shaklda, shaffof pardaga ega boiadi.
96

---

Sistalar ichidan ikkita bir xil qismlarga bo‘linib, xo‘jayin ichagidan 
chiqadi va boshqa baliqlar ichagiga tushadi va ulami zararlaydi.
Epizootologiyasi. Losossimonlarning turlari va turli xil 
yoshdagilarida zararlanish ehtimoli yuqori, biroq yosh baliqchalarda 
parazit patologik ta’sir o ‘tkazadi. Kasallik quyidagicha kechishi 
mumkin: o‘tkir - baliq ichaklari epiteliy hujayralarida ko‘payib, 
ommaviy oiim ga olib keladi; va surunkali - chiqindisiz oqadi. 
Kasallik forel xo‘jaliklarida keng tarqalgan va juda katta 
yo‘qotishlami keltirib chiqaradi. Bizda losossimonlar xo‘jaliklarida 
kasallik bo‘yicha alohida holatlar qayd etilgan.
Klinik belgilari va patogenezi. Maxsus belgilari yo‘q. Kuchli 
zararlangan baliqning ishtahasi yo‘qoladi, ozib ketadi va o ‘ladi. 
0
‘tkir ko‘rinishida ichak shilliq qavatining gipermiyasi va uning 
yallig‘lanishi qayd etiladi. Surunkali ko‘rinishi ko‘zga tashlan- 
maydigan patologik o‘zgarishlar orqali kechadi.
Tashxis. Ichakda parazitlar sonining haddan tashqari ko‘payishi 
va boshlang‘ich klinik belgilari asosida qo‘yiladi.
Kurash choralari yetarlicha ishlab chiqilmagan. Kasallikning 
oldini olish chora-tadbirlari bu - yosh baliqlarni toza va sogMom 
ozuqa bilan ta'minlashdir. Amerika olimlari tomonidan kalomel va 
karbozon tavsiya etiladi va baliq ozuqasiga muntazam qo‘shib 
boriladi.