Tosh kent davlat a g r ar universiteti ozbekjlston r espublik asi fanlar akadem iyasi z o o L o g iy a in st it u t I

Branchiomyces demigrans
Wundsch
82

---

1929 lin turdagi baliqlarda esa har ikkala turdagi zamburug'lar 
parazitlik qilishadi.
Branchiomyces sanguinis
- spetsifik qon paraziti hisoblanadi. 
Zamburug4 laming giflari (ichidagi xuddi tuxumga o'xshash 
pushtlari) kuchli shoxlangan bo‘lib, qalinligi 8-30 mkm, uzunligi 
10-15 mkm gateng (1-rasm).
Ular kurtak shaklida, odatda, yupqa bo‘lib, spora hosil qilgamda 
esa qalinlashadi. Kuchli shoxlangan (tarmoqlangan) giflar faqat 
jabraning qon tomirlarida joylashadi hamda jabraning boMmalarida 
va nafas olish organimng burmalarida bo‘ladi. 
Branchiomyces
demigrans
zamburag‘ining mitseliysi daraxtsimon shoxlangan 
giflardan iborat bo‘lib, po‘stlog‘i qalin ikki konturli membrana 
shaklida, qalinligi 0,5-0,7 mkm, rivojlanishning oxirgi bosqichida 
22-28 mkm gacha uzayadi. Gifning eni 13-15 mkm, Giflar dastlab 
nafas oluvchi qatlamlardagi kapillarlarda, so‘ngra esa vena qon 
tomiriga kirib, uning yorilishi natijasida jabraning biriktiruvchi 
to'qimasiga kirib oladi va u yerda o ‘sishi davom etadi.
1-rasm. Branxiomikoz qo‘zg‘atuvchilari 
Branchiomyces sanguinis.
Epizootologik ma’lumotlar. 
Bronxiomikoz qo‘zg‘atuvchisi 
tabiatda keng tarqalgan. Biroq bu kasallikning epizootiya va
83

---

enzootiya ko‘rimshi tabiiy suv havzalarida qayd qilinmaydi. Kasal­
lik, asosan, sun’iy suv havzalarida urchitiiayotgan baliqlar orasida 
kelib chiqadi, agarda bunday suv havzalarida qo‘zg‘atuvchining 
rivojlanishi uchun qulay sharoit mavjud bo‘lsa, bular, birinchidan, 
hovuz va suv havzalari antisanitariya holatida va veterinariya-sanita- 
riya madaniyati juda ham past darajada bo‘lganida kelib chiqadi.
Kasallikning epizootiya va enzootiya ko‘rinishi yozda, suvning 
harorati 
+22-f25
°C bo‘lganida kuzatiladi. Kasallikka zog‘ora baliq, 
sazan va ularning gibridlari, tovonbaliq, qushbaliq, lin va cho‘r- 
tanbaliqlar moyil. Yuqorida ko‘rsatilgan baliqlarning barcha yosh- 
dagilari kasallikka moyil, biroq 1-2 yoshdagilari ko‘proq zarar- 
lanadi. Kasallik ularda o g ir ko‘rinishda kechib, o‘lim 46-71% ni 
tashkil qiladi. Infeksiyaning asosiy manbai - bu kasal baliqlar, 
kasallikdan o ‘lgan baliqlarning jasadlari va parazit tashuvchi 
baliqlardir. Zararlanish hovuzdagi balchiqlar orqali amalga oshadi. 
Bir suv havzalaridan ikkinchisiga qo'zg‘atuvchilar kasal baliqlar 
orqali yoki kasallanib sog‘aygan baliqlar orqali, yoinki nosogiom 
xo‘jaliklaming suvlari orqali tarqaladi. Kasallikning kelib chiqishi 
va avj olishiga baliqlami to'yimsiz oziqalar bilan oziqlantirish, suv 
oqimining pastligi, suv kamligi va suv havzalarining haddan 
tashqari organik moddalar bilan ifloslanganligi ham ancha yordam 
beradi.
Kasallikning klinik belgilari. Kasallik juda ham og‘ir kechadi. 
Kasallikning epizootik ko‘rinishi ko‘proq yozda kuzatilib, tashqi 
muhitning haroratiga bogiiq holda 5-12 kun davom etadi, ya’ni 
o‘tkir oqimi namoyon boiadi. Kasallikning boshida