Tosh kent davlat a g r ar universiteti ozbekjlston r espublik asi fanlar akadem iyasi z o o L o g iy a in st it u t I

Mikobakterioz (tuberkulyoz) 
- yovvoyi va ba’zi ovlanadigan 
baliqlarning infeksion kasalliklari boiib, ulami kislotaga chidamli 
boigan mikobakteriyalarni keltirib chiqaradi.
78

---

Tarqalishi va iqtisodiy zarari. Kasallik deyarli hamma 
joylarda, intensiv ravishda yovvoyi baliqlarni ko‘paytiruvchi va 
losos xo'jaliklarida tarqalgan, enzootik shaklda yuzaga keladi. 
Akvarium baliqlarini yetishtirish uchun asosiy xavf tug‘diradi, bu 
baliqlarning nobud boiishi va oiim iga olib keladi, kasal baliqlarni 
yo‘q qilish va infeksiyalami bartaraf etish bilan bogiiq katta 
xarajatlar iqtisodiy zarami keltirib chiqaradi.
Qo‘zg‘atuvchisi. Asosiy qo‘zg‘atuvchisi 
Mycobacterium pis-
cium
bakteriyasi hisoblanadi. Bir qancha mualliflaming aytishicha 
yana 
M. marinum, M. salmoniphilum
va boshqa mikobakteriya 
turlari qo‘zg‘atuvchi sanaladi. Ular kislotaga chidamli gramm- 
musbat harakatsiz tayoqchali boiib, olcham i 0.3-0.7x12 mkm. 
Bakteriyalar qattiq muhitda - Petronyan yoki tuxum shilliq muhitida 
harorat 18-26° С da (yuqori 25° C) yaxshi o‘sadi; 37° С da o‘sishdan 
to‘xtaydi. Ular dastlab kichik kulrang shaklga, keyin esa sariq-to‘q 
sariq kaloniyalarni hosil qiladi.
Epizootologik ma’lumotlar. Mikobakteriozga ko‘p sonli 
chuchuk suv va dengiz baliqlari beriluvchan boiib, ular 34 oilaga 
mansub 120 turni o‘z ichiga oladi. Asosan akvarium baliqlarining 
turli oilaiari: xaratsinsimonlar, sixlidsimonlar, karpsimonlar, asosan 
oltin baliqcha. pitsilsimonlar, shuningdek, dengiz baliqlari va tinch 
okeani lososimonlari (kijuch, chavicha, nerka va kamalakrang gul 
baliq) kasallanadi. Eksperimental tarzda karp va tovon baliq ham 
zararlanadi. Kasallikning kechishi enzootiyaning rivojlanishi sekin 
amalga oshadi, kasal baliqlarning oiim i asta-sekinlik bilan sodir 
b o la boshlaydi. Kasallikka beriluvchan akvarium baliqlarining har 
qanday yoshda kasallanadi. Baliqlar mikobakteriozi odamlar uchun 
patogen emas, ammo 
M. marinum
qurbaqalar, sichqonlar va kabu- 
tarlar kasallikka beriluvchan boiadi.
Kasal baliqlar, ulaming murdalari, axlatlari, akvarium chuqur- 
liklari va o‘simliklari infeksiya manbai hisoblanadi. Mikobakterioz 
aloqa y o li bilan, shuningdek suvning ifloslanishi orqali, baliq 
yetishtirish uskunalari va ozuqa bilan o g iz orqali o‘zatiladi. 
Losossimonlar orasida infeksiyaning tarqalishida oxirgi y o i asosiy
79

---

rol o‘ynaydi, ular tirik yoki rauzlatilgan baliqlarni iste’mol qiiadi. 
Rezervuar qo‘zg‘atuvchilar shuningdek dengizdan nerestdan so‘ng 
qaytib kelgan lososlar hisoblanadi.
Kasallikning kelib chiqishiga yuqori zichlikka baliqlar tushishi, 
baliqchilik konteynirlarining antisanitar holati, yangi kelgan baliq- 
larning karantin davrini buzilishi va boshqalarga imkoniyat tug‘- 
diradi.