Topografik anatomiya o‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi N. H. Shomirzayev

QAVATLARI VA SOHALARI
Ko‘krak devorida uchta qatlam farqlanadi:
1. Yuza qatlam. Bu qatlamni qoplovchi to‘qimalar - teri, teri osti yog‘
kletchatkasi va yuza fassiya hamda a’zolar (ayollardagi sut bezi) tashkil etadi.
2. O‘rta qatlam. U ko‘krak qafasini tashqaridan qoplab turuvchi muskul–
fassiya tuzilmalari hamda ular orasidagi kletchatka qavatlaridan iborat bo‘lib, uning
tuzilishi ko‘krak devorining har xil sohalarida ko‘p jihatdan turlichadir. Bu qat-
lamda yelka kamari, qorinning devori, umurtqa pog‘onasi va bo‘yinga aloqador
bo‘lgan hamda ularni ko‘krak devori bilan ham anatomik, ham funksional jihatdan
bog‘lab turuvchi muskullar, fassiyalar, qon tomir-nerv tuzilmalari joylashgan.
3. Chuqur qatlam. Bu qatlamni ko‘krak qafasi skeleti va uning muskul-
fastsiya tuzilmalari tashkil etadi. Ko‘krak devorining mazkur qatlami ko‘krak
bo‘shlig‘ida joylashgan nafas olish va qon aylanish tizimiga taalluqli a’zolar bilan
funksional va anatomik jihatdan chambarchas bog‘langan. Chunonchi, ko‘krak qafas-

---

162
ining kengayishi yoki torayishi o‘pkalar orqali nafas olish harakatlariga sababchi
bo‘ladi va h.k.
Ko‘krak devorini ayrim sohalarga ajratish uchun, avval uni o‘rta qo‘ltiq osti
chiziqlari orqali old va orqa yuzalarga bo‘linadi.
Ko‘krakning old yuzasida ushbu 5 ta soha ajratiladi (108-rasm, a):
I soha - to‘sh sohasi (regio sternalis) yoki ko‘krakning old o‘rta sohasi, re-
gio mediana thoracis anterior;
II va III sohalar - ko‘krakning o‘ng va chap old–yuqori sohalari (regiones
thoracis anteriores superiores dextra et sinistra);
IV va V sohalar - ko‘krakning o‘ng va chap old–pastki sohalari (regiones
thoracis anteriores inferiores dextra et sinistra);
Ko‘krakning orqa yuzasi ham 5 ta sohaga bo‘linadi (108-rasm, b):
I - umurtqa sohasi (regoi vertebralis), yoki ko‘krakning orqa o‘rta sohasi;
II va III - ko‘krakning o‘ng va chap orqa–yuqori (ko‘krak) sohalari (regiones
thoracis posteriores superiores (scapulares) dextra et sinista);
IV va V - ko‘krakning o‘ng va chap orqa–pastki (ko‘krak osti) sohalari (re-
giones thoracis posteriores inferiores (infrascapulares) dextra et sinista).