Topografik anatomiya o‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi N. H. Shomirzayev

O‘T PUFAGI VA O‘T YO‘LLARI
O‘t pufagi yoki o‘t qopi qorinning old-yon devorida X qovurg‘alarning oxirini
tutashtiruvchi chiziq va linea parasternalis dextra kesishgan nuqtasiga akslanadi.
Jigarning o‘lchami va joylashgan o‘rniga qarab, o‘t pufagi linea medioclavicu-
laris dextradan ichkari tomonga ham akslanishi mumkin.
Agar o‘t pufagi o‘t suyuqligi bilan to‘lgan yoki uning ichidagi toshlar bilan
kengaygan bo‘lsa, bu holda u qorin devoriga qovurg‘a yoyining pastki qismi
bo‘ylab katta masofada tegib turadi. Bunday hollarda o‘t pufagi shu sohani
perkussiya va palpatsiya qilish bilan aniqlanishi mumkin. O‘ng qovurg‘a yoyi va
o‘ng qorin to‘g‘ri muskulining tashqi qirg‘og‘i hosil qilgan burchak o‘t pufagi
tubining proyeksiyalanadigan joyi hisoblanadi. Qorin to‘g‘ri muskulining
qirg‘og‘ini topish qiyin bo‘lgan hollarda, o‘ng qo‘ltiq chuqurchasining cho‘qqisidan
kindikka chiziq o‘tkaziladi, odatda shu chiziqning o‘ng qovurg‘a yoyi bilan ke-
sishgan nuq-tasi o‘t pufagi tubining aks-tasvirini bildiradi.
Skeletotopiyasi. O‘t pufagi I-II bel umurtqasi sohasiga, uning bo‘yinchasi
ko‘pgina hollarda XII ko‘krak va I bel umurtqasi sohasiga akslanadi (183-rasm).
Sintopiyasi. O‘t pufagidan yuqori va oldinda jigar, chapda – pylorus, o‘ng va
pastda – yo‘g‘on ichakning jigar egriligi joylashadi. O‘t pufagining tanasi ko‘ndalang-
chambar ichakka, bo‘yinchasi o‘n ikki barmoq ichakning piyozchasiga, jigarning ol-
dingi-pastki qirg‘og‘idan 3 sm chiqib turuvchi tubi esa qorinning oldingi devoriga
tegib turadi. O‘t pufagi qorinparda bilan uch tomondan: pastdan va yon tomonlaridan
o‘ralgan. O‘t pufagining tubi qorinparda bilan hamma tomondan o‘ralgan. Qorinpar-
da o‘t pufagining muskul qavatidan yupqa fassiya va g‘ovak tolali biriktiruvchi to‘qima
orqali ajralgan bo‘lib, u ayniqsa, jigarning visseral yuzasi va o‘t pufagi orasida yaxshi
rivojlangan. G‘ovak biriktiruvchi to‘qima qavati o‘t pufagining tubidan uning
bo‘yinchasi tomon asta ko‘payib boradi. O‘t pufagini jigardan oson ajratishni shu
biriktiruvchi to‘qima mavjudligi bilan izohlash mumkin. O‘t pufagi bo‘yinchasining
o‘t pufagi yo‘liga o‘tish joyi topografik-anatomik jihatdan ahamiyatga molikdir. O‘t
pufagi yo‘li ustida pufak arteriyasi, orqasida bo‘lsa – o‘ng jigar arteriyasi yotadi. O‘t
pufagi yo‘lidan ichkarida o‘ng va chap jigar o‘t yo‘llari joylashib, bu joylarda ular-
ning qo‘shilishidan umumiy jigar yo‘li hosil bo‘ladi (186-rasm).