Suyakli baliQlarning tashQi va ichki tuzilishi Reja

Suyakli baliQlarning tashQi va ichki tuzilishi
Reja:

1. 
   Tip. Xordalilar – Chordata
   
2. 
   Kenja tip. Umurtqalilar – Vertebrata yoki
   
3. 
   Bosh skeletlilar – Craniata
   
4. 
   Bo’lim. Jag’og’izlilar – Gnathostomata
   
5. 
   Katta sinf. Baliqlar - Pisces
   
6. 
   Sinf. Suyakli baliqlar – Osteichthyes
   
7. 
   Kenja sinf. Shu’la qanotlilar – Actinopterygii
   
8. 
   Katta turkum. Suyakdor baliqlar - Teleostei
   
9. 
   Turkum. Karpsimonlar – Cypriniformes
   
10. 
    Vakil. Zog’ora baliq – Cyprinus carpio
    

Suyakli baliqlar gavdasining shakli har xil bo’ladi.Sazanning (9- rasm) ustki ensa bo’limi yon tomonlaridan birmuncha qisilib do’nglik (bo’rtma) hosil bo’lgan. Tananing qolgan qismi dum qismining oldingi chegarasigacha bir xil kyonglikda bo’lib, keyin sekin-asta torayadi va dum qismiga aylanadi.
Boshining ikki yon tomonida jabra qopqoqlari joylashgan bo’lib, ularning ketingi qirralari bosh bilan tana bo’lnmlari o’rtasidagi chegara hisoblanadi.
Orqa chiqaruv teshigi dum bo’limining oldingi chegarasidir. Orqa chiqaruv (anal) teshigining bevosita orqa tomoniga o’rnashgan siydik-tanosil so’rg’ichida jinsiy teshigi va uning orqasida siydik teshigi ochiladi. Ko’krak juft suzgich qanotlari, barcha baliqlardagiga o’xshash gavdaning ikki yonida jabra yoriqlari orqasida, qorin juft suzgich qanotlari esa tana bo’limining qorin qismi o’rtasida o’rnashgan. Toq suzgich qanotlar bittadan; ular orqa, dum va orqa chiqaruv (anal) suzgich qanotlaridan iborat. Orqa va anal suzgichlarining oldida tishli bittadan qattiq suyak nurlari bo’ladi. Sazanning tanasi sarg’ish tillasimon suyak tangachalar bilan qoplangan. Suyak tangachalar cherepitsalar kabi bir-birining ustida yotadi, to’g’ri qator bo’lib joylashgan. Har qaysi tangacha birmuncha yumaloqlangan yupqa plastinkadan iborat bo’lib, oldingi asosiy qismi (qirrasi) teri ichiga kirib turadi, qolgan tashqi cheti esa tekis bo’ladi. Bunday tangacha sikloid tangacha deb ataladi. Sazan tanasining boshidan to dum suzgich qanotigacha to’g’ri yon chiziqli organi o’tadi.
Bu organ tangachalarni teshib o’tgan qator qora teshiklardan hosil bo’lgan.Teshiklarning oxirgi uchi nerv uchlari bilan yoni chiziqli organi joylashgan maxsus kanalga ochiladi. Yoni chiziqli organi suv sharoitidagi o’zgarishlarni qabul qiladi, u sazanning boshida bir nech-ko’z osti, ko’z usti va til-jag’osti tarmoqlariga bo’linadi. Sazanning dum suzgichi boshqa suyakli baliqlarniki singari gomotserkal tipda, ya’ni sirtdan simmetrik, ichki tomondan esa asimmetrikdir.Sazanning og’zi boshining uch qismiga joylashgan bo’lib, suyak jag’lar bilan o’ralgan.Yumaloq ko’zlarida qovoqlar yo’q. Boshining ustki tomonida, ko’zining oldida bir juft burun teshigi bor, ulardan har qaysisi ko’ndalang teri ko’prikcha (to’siq) bilan oldingi va keyingi kismga bo’linadi. Sazanning burun teshiklari og’iz bo’shlig’iga ochilmaydi (burun teshigiga nina tiqib sinab ko’ring).