Suyakli baliQlarning tashQi va ichki tuzilishi Reja

Ayirish organi.Suzgich pufagining yon tomonlarida jinsiy bezlar joylashgan.Urg’ochisining tuxumdoni mayda-mayda donachalar singari, uzunchoq bo’ladi.Uning ketingi cho’zilgan qismi tuxum yo’li hisoblanib bitta teshik bilan siydik-anosil so’rg’ichiga ochiladi.
Erkak sazanning urug’doni silliq va g’uj uzunchoq tanachadan iborat bo’lib, u tana bo’shlig’ida urg’ochilarning tuxumdoni kabi joylashgan. Urug’donlarning keyingi bo’limlari kalta urug’ chiqarish yo’liga aylangan bo’lib, umumiy jinsiy teshik bilan siydik-tanosil so’rqichiga ochiladi.
Ish tartibi. Sazanning tashqi ko’rinishi, so’ngra ichini yorib ichki organlari tuzilishi bilan tanishib bo’lgach, quyidagi rasmlarni albomga chizib oling:
1. Sazanning tashqi tuzilishi.
2. Ichki organlarining joylashishi.
3. Jabraning ko’ndalang kesimi.
4. Qon aylanish sistemasining sxemasi.
Suyakli baliqlar skeleti:
Suyakli baliqlarning umurtqa pog’onasi faqat xondral suyaklardan tashkil topgan bir qancha umurtqalar yig’indisidan iborat. Sazanning umurtqa pog’onasi ham faqat tana va dum bo’limlariga bo’linadi, umurtqalar tanasi qo’sh botiq amfitsel (umurtqa tanasini har ikkala yuzasi ham ichkariga botib kirgan) tipda, ularning orasida xorda holdiqlari saqlanib qolgan (11-rasm), xorda qoldiqlari umurtqa tavasini teshib o’tadigan tor kanal-lar orqali bir-biriga qo’shiladi. tana va dum bo’limlarining umurtqalari tuzilish jiqatidan bir-biridan farq qiladi. Tana bo’limi umurtqa tanasining ko’ndalang kesimi yumaloq bo’lib, uning yon tomonlaridan yonbosh o’simtalar chiqadi.



11-rasm. Suyakli baliqlarning skeleti: A-umumiy tuzilishi: 1-jag’i, 2-bosh skeleti,
3-jabra qopqog’i, 4-elka kamari, 5-ko’krak qanoti skeleti, 6-qorin qanoti skeleti,
7-qovurg’alari, 8-qanot shu’lalari, 9-umurtqalari.B-tana umurtqasi.V-dum umurtqasi:
1-umurtqaning ustki ostist o’simtasi, 2-umurtqaning ustki yoyi, 3-yon o’simtasi,
4-umurtqaning ostki yoyi.

Bu o’simtalarga tana bo’shlig’ini ustki tomondangina emas, balki yon va qisman qorin tomondan ham o’rab turuvchi qilichsimon qayrilgan qovurg’alar birikadi, umurtqalarning ustki qismidan ustki yoylar chiqib, ular ustki qiltanoq o’simtalar bilan qo’shiladi. Ustki yoylardan hosil bo’lgan kanalda orqa miya joylashgan. Dum bo’limi umurtqalarining ham tana va yoy qismlari bo’ladi, biroq ularning ko’ndalang o’simtalari pastga joylashib, pastki yoylarni hosil qaladi va ostki qiltanoq o’simtalari bilan qo’shiladi. Ostki yoylardan hosil bo’lgan kanal gemal kanal deb ataladi va unda dum arteriya va venalari joylashgan. Bundan tashqari, sazanda, ko’pchilik suyakli baliqlarda bo’lgani kabi, yosh tomondan har qaysi qovurg’aga muskullarga o’rnashgan ingichka muskul suyakchasi kelib qo’shiladi, bu suyakchalar qiltanoqlar deb ataladi.

Suyakli baliqlarning miya qutisi.suyakli baliqlarning bosh skeleti ham akulaning bosh skeleti singari, ikkita asosiy bo’limga: miya qutisi va vistseral skeletga bo’linadi. Suyakli baliqlarning bosh skeleti deyarli faqat suyak to’qimadan tashkil topgan bir qancha ayrim suyaklardan tuzilgan.