To sh k en t davlat yu ridik in stitu ti

2. Chet el yuridik shaxslarining O'zbekiston Respublikasida mulk 
huquqi
Ma’lumki, 
mulkiy 
munosabatlarga 
chet  el  elementi  bilan 
murakkablashgan  fuqarolik  huquqi  subyekti  sifatida  nafaqat  jismoniy, 
balki yuridik shaxslar ham qatnashishlari mumkin.
Hozirgi  zamonda  yuridik  shaxslaming  faoliyatlari  faqatgina  bir 
davlat mintaqasi bilan chegaralanmagan.  Kapital eksporti  shunday holatga 
olib  keladiki,  bir  davlatda  tuzilgan  yuridik  shaxs  ikkinchi  davlatga 
butunlay*  yoki  qisman  mansubdir.  Monopoliyalaming  (transmilliy 
kompaniyalar)  asosiy  faoliyatlari  esa umuman  bir necha  davlat  mintaqala 
rida  amalga  oshiriladi.  Bunday  monopoliyalar  bir  nechta  gumhlarga 
bo‘linadi.  Birinchi  gurahga  chet  elda  ko‘pgina  filiallar,  sho‘ba 
korxonalarga  ega  bo'lgan  milliy  jamiyatlar,  trest,  kompaniyalar  kiradi 
(“Jeneral  motorz”,  “Ford  motorz”,  “Intemeyshnl  biznes  meshinz”, 
“Folksvagen”,  “Filips”,  “Nestle” va boshq.) Birinchi guruhning o ‘ziga xos 
xususiyati  shundan  iboratki,  bu  tashkilotlar  kapital  bo‘yicha  milliy, 
faoliyati bo'yicha xalqaro tashkilot hisoblanadi.
Ikkinchi  TMK  guruhiga  ham  faoliyat,  ham  kapital  bo‘yicha  xalqaro 
hisoblanadigan  trest  va  konsemlar  kiradi  (Angliya-gollandiya  neft 
konsemi 
“Royyal 
datch-Shell”, 
Germaniya-Belgiya 
foto-kimyo 
mahsulotlari ishlab chiqaruvchi “Agfa-Gevert” va boshq.).
Yuqoridagi  guruhlaming  umumiyligi  shundan  iboratki,  ular  yuridik 
shaxs  sifatida  biron  bir  davlatda  ro‘yxatga  olingan  (tuzilgan)  bo'lib, 
boshqa davlatlarda esa ular ko‘pgina filial, bo'limlar,  sho‘ba korxonalariga 
egadirlar.
Va,  nihoyat,  uchinchi  guruhga  yuridik  shaxs  maqomiga  ega 
bo‘lmagan kartel, sindikat, turli xil birlashmalar kiradi1.
1  Богуславский  M.M.  Международное  частное  право:  Учебник.  2-е  изд.,  перераб.  и  доп.  -М .:  Междунар. 
отношения,  1994.  118-с.
280

---

Yuridik shaxslar (Juristische person, personne civile, personne morle, 
persone  juridique,  corporation,  legal  person,  juridical  person)  -   bu 
avvalambor,  turli  xildagi  tadbirkorlik  birlashmalari  bo‘lib,  ular  har  bir 
davlatning iqtisodida muhim rol o ‘ynaydi.
Yuridik  shaxs  faqatgina  o ‘ziga  mansub  bo‘lgan  mulkiy  huquqi  va 
majburiyatlari  sohibi  sifatida  ко‘rib  chiqiladi,  u  tarkibiga  kiruvchi 
shaxslardan mustaqil ravishda va o ‘z nomidan harakat qiladi.
Xo'jalik  yuritishning  zamonaviy  sharoitlarida  yuridik  shaxslaming 
faoliyati  bitta  davlatning  o ‘zi  bilan  chegaralanib  qolmaydi  va  bunday 
yuridik  shaxslaming  soni  doimiy  ravishda  o ‘sib  bormoqda.  Shuni 
ta’kidlash  lozimki,  kapitalni  eksport  qilish,  bir  davlatda  tuzilgan 
korxonalami  to‘liq  yoki  qisman  ravishda  boshqa  davlat  kompaniyalariga 
tegishli bo‘lib qolishiga olib keladi, chunki yirik monopoliyalaming asosiy 
faoliyati bir vaqtning o ‘zida bir necha mamlakatda amalga oshiriladi.
Yuridik  shaxs  to‘g ‘risida  aniqroq  va kengroq  tushuncha  olish uchun 
Fuqarolik  kodeksining  39-moddasiga  murojaat  qilamiz:  “o ‘z  mulkida, 
xo‘jalik  yuritishida  yoki  operativ  boshqaruvida  alohida  mol-mulkka  ega 
bo‘lgan  hamda  o ‘z  majburiyatlari  yuzasidan  ushbu  mol-mulk  bilan javob 
beradigan,  o ‘z  nomidan  mulkiy  yoki  shaxsiy  nomulkiy  huquqlarga  ega 
bo‘la  oladigan  va  ulami  amalga  oshira  oladigan,  majburiyatlami  bajara 
oladigan,  sudda  da’vogar  va  javobgar  bo‘la  oladigan  tashkilot  yuridik 
shaxs hisoblanadi.
Yuridik shaxslar mustaqil balans yoki smetaga ega bo‘lishlari kerak”.
Qonundagi  shu  tushunchani  asos  qilib  olib  va  undagi  asosiy  o ‘ziga 
xos  xususiyatlarga  e’tibor  qaratsak.  Fikrimizcha,  ularga  quyidagilami 
kiritsa bo‘ladi:  albatta,  mol-mulkning  mavjudligi  (egalikning  uch  turining 
biri asosida), bu mol-mulkning alohida bo'Iishi va majburiyatlar yuzasidan 
ushbu  mol-mulk  bilan javob  berishi  va  mustaqil  balans  yoki  smetaga  ega 
bo‘lishi.  Mana  shu  asosiy  o ‘ziga  xos  belgilar yuridik  shaxs  tushunchasini 
ifodalaydi,  uning  jismoniy  shaxs  yoki  davlat  kabi  subyektlardan  farqini 
bildirib turadi.
Bu  borada  milliy  qonunchilik  hamda  doktrina  (ta’limot)  Evropa 
mamlakatlarinikiga o‘xshashib ketadi.  Bunda turli iboralar qo'llanilsa ham 
ular  ma’no  jihatdan  aynan  bir  yoki  juda  yaqin.  Masalan,  Angliya 
qonunchiligi  yuridik  shaxslarga munosabatda ularga mustaqil  ish  faoliyati 
olib  borish  tamoyilini  qo‘llaydi  va  buning  natijasida  ularda  xilma-xil 
fuqarolik-huquqiy munosabatlarda ishtirok etishga imkoniyat tug‘iladi.
Chet  ellik  yuridik  shaxslari  O'zbekiston  Respublikasi  hududida 
xo‘jalik  faoliyatlarini  va  O'zbekiston  qonunlarida  man  etilmagan  boshqa
281

---

faoliyatini  amalga  oshirish  uchun  zarur  bo‘ladigan  o ‘z  mulklariga  ega 
bo‘lishga  haqlidirlar.  Chet  ellik  yuridik  shaxslarining  mulki  davlat 
tamonidan  muhofoza  qilinadi.  Mulkni  ko‘paytirish  va  boshqa  davlatlarga 
o ‘tkazish qonunan ta’minlanadi.
Yuridik 
shaxslar 
asosan 
mulkiy 
huquqi 
va 
faoliyatining 
xususiyatlariga qarab  tasniflanadi:  shunga qarab  ular bir necha  guruhlarga 
bo‘linadi.
G ‘arb mamlakatlarida yuridik shaxslar ommaviy huquqqa va xususiy 
huquqqa  tegishli  yuridik  shaxslarga  bo'linadi.  Bunda  ommaviy  huquqqa 
tegishli  yuridik  shaxslarga  davlat,  ma’muriy-hududiy  bo‘linmalar,  davlat 
muassasalari,  savdo-sanoat palatalari, ayrim davlat korxonalari kiritiladi.
Germaniya  huquqida  (Germaniya  Fuqarolik  tuzuklari)  yuridik 
shaxslar  ittifoqlar  va  muassasalarga  bo‘linadi.  Ittifoqlar  o ‘z  navbatida 
xo‘jalik ittifoqlari va noxo‘jalik ittifoqlariga bo‘linadi.
Bunda  Ittifoqlar  deb,  ikki  va  undan  ortiq  muassasalar  tomonidan 
ta’sis  etiladigan  turli  xil  tashkilotlar  tushunilsa,  muassasalarga  yakka 
ta’sischi  tomonidan  ta’sis  etiladigan  yuridik  shaxslar  (xususiy  firmalar) 
kiradi.
Fransiya  qonunchiligi  yuridik  shaxslarga  klassifikatsiya  berar  ekan, 
ulami  asosan  xo‘jalik  jamiyatlari  va  assotsiatsiyalarga  ajratadi.  Xo‘jalik 
jamiyatlari  -   xususiy  huquq  yuridik  shaxslari,  assotsiatsiyalar  esa  -  
ommaviy huquq yuridik shaxslari hisoblanadi.
Angliyada  yuridik  shaxslar  korporatsiyalar  (xo‘jalik  faoliyatini 
yurituvchi yuridik shaxslar) va yakkahokim korporatsiyalarga bo'linadi.
AQShda 
yuridik 
shaxslar 
ommaviy, 
notijorat 
(non-profit 
corporations) va tijoratchi turlariga bo'linadi1.
FKning  40-moddasi  yuridik  shaxslami,  ulaming  maqsadiga  qarab, 
tijoratchi  va tijoratchi bo‘lmagan yuridik shaxslarga bo‘lib ko'rsatadi.  0 ‘z 
navbatida  bu  ikki  turning  har  xil  shakllarda  mavjud  bo‘lishi  ko‘zda 
tutilgan.  Shunday  qilib,  tijoratchi  tashkilotlar xo‘jalik shirkati  va jamiyati, 
ishlab  chiqarish  kooperativi,  unitar  korxona  va  boshqa  qonun  doirasidagi 
yuridik  shaxslar  bo‘Isa,  tijoratchi  bo‘lmagan  yuridik  shaxs  jamoat 
birlashmasi,  ijtimoiy  fond  va  mulkdor  tomonidan  moliyaviy  ta’minlab 
turiladigan  muassasa  shaklida,  shuningdek  qonunlarda  nazarda  tutilgan 
boshqacha shaklda tashkil etilishi mumkin.
Milliy  kollizion  normalarda  quyidagi  me’у or  mustahkamlab 
qo‘yilgan:  “agar  0 ‘zbekiston  Respublikasining  qonunida  chet  el  yuridik
1  Гражданское  и  торговое  право  капиталистических  государств:  Учебник.-З-е  изд.,  перераб.  и  доп.  -М.: 
Междунар. отношения, 1993. -С .79-84.
282

---

shaxslari  uchun  boshqacha  tartib  belgilangan  bo‘lmasa,  chet  el  yuridik 
shaxslari  0 ‘zbekiston  Respublikasida  fuqarolik  qonun  hujjatlari  bilan 
tartibga  solinadigan  tadbirkorlik  faoliyatini  va  boshqa  faoliyatni  amalga 
oshiradilar” (FKning  1177-moddasi).
Xorijiy  yuridik  shaxslaming  huquqiy  holati  O  zR  qonunchiligi 
hamda  boshqa  davlatlar  bilan  tuzilgan  xalqaro  shartnomalar  normalari 
tomonidan tartibga solinadi.
1993-yil  22-yanvardagi  MDH  davlatlarining  ko‘p  tomonlama 
Konvensiyasiga1  binoan,  yuridik  shaxsning  huquq  layoqati  u  tuzilgan 
davlat qonuni tomonidan belgilanadi.
Savdo  shartnomalarida  shartnoma  tuzayotgan  davlatlar  o ‘z  yuridik 
shaxslariga ma’lum bir holat (maqom), hamda yuridik shaxslaming huquq 
subyektligi o ‘zaro tan olinishi to‘g ‘risida kelishib oladilar.
Yuridik  shaxslaming  millatini  aniqlash  asosan  ulaming  huquq 
subyektligini  tan  olish  uchun  zarur.  Bu  esa  ular  bilan  bitim  tuzish- 
tuzmaslikka asos boiadi.
Chet el  korxona va tashkilotlari  0 ‘zbekiston  Respublikasida maxsus 
ruxsatsiz  O'zbekiston  Respublikasi  milliy  korxona  va  tashkilotlari  bilan 
turli  xil  tashqi  iqtisodiy  bitimlar  tuzishga  haqli,  ular  bo'yicha  hisob- 
kitoblami ham amalga oshirishi mumkin.
Chet el yuridik shaxslari o'zlarining huquqlarini sudda himoya qilish 
huquqiga egadirlar.
Barcha  holatlarda  chet  el  firmalariga  ular  tuzayotgan  bitimlar,  yoki 
ulaming  huquqlarini  himoya  qilish  doirasida  maxsus  ruxsatnomalar  talab 
qilinmaydi.
Ma’lum  bir  masalalar  bo'yicha,  yuqorida  ta’kidlanganidek,  yuridik 
shaxslar o'zlarining shaxsiy qonunlariga bo'ysunadilar.
Bu  yerda  nazarimizda,  alohida  e’tibomi  chet  el  korxona, 
tashkilotlarining  vakolatxonalari  va  filiallar  hamda  sho'ba  korxonalariga 
qaratsak maqsadga muvofiq bo'lar edi.
FKning  47-moddasiga  binoan  vakolatxona  yuridik  shaxsning  u 
turgan  yerdan  tashqarida  joylashgan,  yuridik  shaxs  manfaatlarini 
ifodalaydigan va ulami himoya qiladigan alohida bo'linmasidir.
Filial yuridik shaxsning u turgan yerdan tashqarida joylashgan hamda 
uning  barcha  vazifalarini  yoki  vazifalarining  bir  qismini,  shu  jumladan 
vakolatxona vazifalarini bajaradigan alohida bo'linmasidir.
1  Конвенция  “О  правовой  помощи  и правовых отношениях по  гражданским,  семейным  и уголовным делам” // 
Минск,  22  января  1993  г.  //  Вступление  в  силу  с  19  мая  1994  года  в  соответствии  со  статьей  83.  // 
Ратифицирована Постановлением Верховного  Совета РУз от 6  мая  1993 -года N %25-ХП.  // Вступление в  силу 
для Республики Узбекистан с 19 мая  1994 года.
283

---

Agar  qonunda  boshqacha  tartib  belgilangan  bo‘lmasa,  vakolatxona 
va  filiallar  yuridik  shaxs  hisoblanmaydi.  Ular  o ‘zlarini  tashkil  etgan 
yuridik  shaxs  tomonidan  mol-mulk  bilan  ta’minlanadilar  hamda  u 
tasdiqlagan  nizomlar  asosida  ish  olib  boradilar.  Vakolatxona  va 
filiallaming rahbarlari yuridik shaxs tomonidan ta’minlanadi hamda uning 
ishonchnomasi asosida ish olib boradi.
0 ‘zbekiston  Respublikasi  hududidagi  xorijiy  tijorat  tashkilotlarining 
vakolatxonalarining  huquqiy  holati  0 ‘zbekiston  Respublikasi  Vazirlar 
Mahkamasining  2000-yil  23-oktyabrdagi  410-sonli  Qaroriga  ko'ra 
tasdiqlangan  “Xorijiy  tijorat  tashkilotlarining  0 ‘zbekiston  Respublikasi 
hududidagi  vakolatxonalarini  akkreditatsiya  qilish  tartibi  va  ulaming 
faoliyati to‘g ‘risida” 'gi Nizom bilan tartibga solinadi.
Mazkur  Qaror  bilan  xorijiy  tijorat  tashkilotlarining  0 ‘zbekiston 
Respublikasi  hududidagi  vakolatxonalarini  akkreditatsiya  qilish  tarkibi  va 
ulaming faoliyati to‘g ‘risida Nizom tasdiqlanadi.
Ushbu 
Nizom 
xorijiy 
tijorat 
tashkilotlarining 
0 ‘zbekiston 
Respublikasi hududidagi vakolatxonalarini akkreditatsiya qilish tartibini va 
ulaming faoliyatini belgilaydi.
Ushbu  Nizom  bo‘yicha  xorijiy  tijorat  tashkilotlari  deyilganda 
firmalar,  kompaniyalar,  koiporatsiyalar,  jamiyatlar,  sheriklar  va  xorijiy 
davlat qonun hujjatlariga muvofiq  chet elda  vakolatxona  ochish  huquqiga 
ega bo'lgan,  tadbirkorlik faoliyatini amalga oshirishning boshqa tashkiliy- 
huquqiy shakllari tushuniladi.
Ushbu  Nizom,  shuningdek  davlatning  tegishli  vakolatli  organi 
ruxsatnomasi mavjud bo‘lgan  taqdirda,  xorijiy davlatlar davlat hokimiyati 
va  boshqaruvi  organlarining  (vazirliklari,  federal  okruglari  va  shu 
kabilaming) savdo (tijorat) vakolatxonalariga ham tatbiq etiladi.
0 ‘zbekiston  Respublikasi  hududida  xorijiy  banklar  vakolatxo 
nalarini  akkreditatsiya  qilish  0 ‘zbekiston  Respublikasi  Markaziy  banki 
tomonidan belgilanadigan tartibda amalga oshiriladi.
Xorijiy 
firmalar 
0 ‘zbekiston 
Respublikasi 
hududida 
o ‘z 
vakolatxonalarini  0 ‘zbekiston  hududida  o ‘z  manfaatlarini  ifodalash  va 
himoya qilish maqsadida ochadilar.
Vakolatxonalami  ochish  ulami  0 ‘zbekiston  Respublikasi  Tashqi 
iqtisodiy 
aloqalar, 
savdo 
va 
xorijiy 
investitsiyalar 
vazirligida 
akkreditatsiya qilish yo‘li bilan amalga oshiriladi.
Vakolatxonalar yuridik shaxslar hisoblanmaydi, xo‘jalik yoki boshqa 
tijorat faoliyatini amalga oshirmaydilar.
5 //O’zbekiston Respublikasi Hukumati qarorlari to plami, 2000 yil, № 10,68-modda.
284

---

Vakolatxona  soliq  to‘lovchi  hisoblanmaydi.  Xorijiy  firmaga, 
vakolatxonalaming  xorijiy  va  mahalliy  xodimlariga  soliq  solish 
O'zbekiston Respublikasi qonun hujjatlariga muvofiq amalga oshiriladi.
Akkreditatsiya qiluvchi organ akkreditatsiya qilingan vakolatxo nalar 
to‘g‘risidagi  axborotni,  unda  ulaming  manzilini  va  vakolatxonani 
akkreditatsiya qilish  to‘g ‘risida  sertifikatning  muddatini  ko'rsatgan  holda, 
har chorakda O'zbekiston  Respublikasi  Davlat  soliq qo'mitasiga jo'natadi 
(1-9-bandlari).
O'zbekiston  Respublikasida  xo'jalik  faoliyatning  tashkiliy-huquqiy 
shakllari  turlicha  bo'lishi  mumkin,  lekin  bu  yerda  maqsad  ulaming 
qatnashchilarining  mablag'larini  birlashtirishdir.  Bular  quyidagicha: 
konsorsium, mablag'i yuz foiz chet el mulklariga tegishli bo'lgan korxona, 
aralash va qo'shma korxonalardir.
O'zbekiston  Respublikasida  chet  el  investitsiyalari  ishtirokida  gi 
(xorijiy  sarmoyalar)  korxonalaming  maqomi  va  faoliyatini  tartibga 
soluvchi  asosiy  normativ-huquqiy  hujjatlar  “Chet  el  investitsiyalari 
to'g'risida”1,  “Chet  elllik  investorlar  huquqlarining  kafolatlari  va  ulami 
himoya  qilish 
choralari 
to 'g ‘risida”gi2 
O'zbekiston  Respublikasi 
Qonunlari, va qator O'zbekiston Respublikasi Prezidentining qator Farmon 
va 
O'zbekiston 
Respublikasi 
Vazirlar  Mahkamasining 
Qarorlari 
hisoblanadi.
“Chet el investitsiyalari to'g'risida”gi Qonunning 5-moddasiga ko'ra, 
chet  ellik  investorlar  O'zbekiston  Respublikasi  hududida  investitsiyalami 
quyidagi yo'llar bilan amalga oshirishlari mumkin:
-  O'zbekiston  Respublikasining  yuridik  va  (yoki) jismoniy  shaxslari 
bilan  birgalikda  tashkil  etilgan  xo'jalik  jamiyatlari  va  shirkatlarining, 
banklar, 
sug'urta 
tashkilotlari 
va  boshqa  korxonalaming 
ustav 
jamg'armalarida va boshqa mol-mulkida ulush qo'shib qatnashish;
-  chet  ellik  investorlarga  to'liq  qarashli  bo'lgan  xo'jalik jamiyatlari 
va  shirkatlarini,  banklar,  sug'urta  tashkilotlari  va  boshqa  korxonalami 
barpo etish va rivojlantirish;
-  mol-mulk,  aksiyalar va boshqa qimmatli qog'ozlami,  shu jumladan 
O'zbekiston  Respublikasi  rezidentlari  tomonidan  emissiya  qilingan  qarz 
majburiyatlarini sotib olish;
-  intellektual  mulkka,  shu jumladan,  mualliflik  huquqlari,  patentlar, 
tovar belgilari, foydali modellar,  sanoat namunalari, firma nomlari va nou- 
xauga, shuningdek ishchanlik nufuziga (gudvillga) huquqlar kiritish;
1 O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Axborotnomasi,  1998 yil, №5-6, 91-modda.
2 O ’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Axborotnomasi,  1998 yil, №5-6, 93-modda.
285

---

-  konsessiyalar,  shu  jumladan,  tabiiy  resurslami  qidirish,  ishlab 
chiqish,  qazib  olish  yoki  ulardan  foydalanishga  bo‘lgan  konsessiyalar 
olish;
-  savdo  va  xizmat  ko‘rsatish  sohalari  obyektlariga,  turar  joy 
binolariga,  ular  joylashgan  yer  uchastkalari  bilan  birgalikda  mulk 
huquqini,  shuningdek  yerga  egalik  qilish  va  undan  foydalanish  (shu 
jumladan  ijara  asosida foydalanish)  hamda tabiiy resurslarga egalik qilish 
va ulardan foydalanish huquqlarini sotib olish orqali.
Chet  ellik  investorlar  0 ‘zbekiston  Respublikasi  hududida  in- 
vestitsiyalami  amaldagi  qonun  hujjatlariga  zid  bo‘lmagan  boshqa  shakl- 
larda ham amalga oshirishlari mumkin.
Chet el investitsiyalari birlamchi yoki takroran amalga oshirilayotgan 
shakllarining  o'zgartirilishi  ulaming  investitsiya  sifatidagi  mohiyati 
o ‘zgarishiga olib kelmaydi.
Chet el investitsiyali korxonalariga quyidagilar kiradi:
-  ustav  jamg‘armasidagi  pay  (hissasi)  chet  el  yuridik  va  jismoniy 
shaxslariga  tegishli  bo‘lgan  qo‘shma  korxonalar,  xo‘jalik  jamiyatlari  va 
shirkatlar;
-  ustav  jamg'armasining  100  foizini  chet  el  investitsiyalari  tashkil 
qilgan chet el korxonalari;
-  bosh  korxonasi  respublika  hududidan  tashqarida  joylashgan  va 
xo‘jalik faoliyatini amalga oshirayotgan sho'ba korxonalar va filiallar;
-  0 ‘zbekiston  Respublikasi  hududida  faoliyat  ko'rsatayotgan  chet el 
investitsiyali korxonalaming sho‘ba korxonalari va filiallari.
Davlat  tomonidan  ro‘yxatga  olinishi  kerak  bo‘lgan  chet  el 
investitsiyali  korxonalariga  quyidagi  shartlarga  javob  bergan  korxonalar 
kiradi:
- korxonaning ustav jamg'armasi miqdori  150 ming AQSH dollariga 
ekvivalent boigan summadan kam bo‘lmasligi lozim;
-  korxonaning  bironta  ishtirokchisi  albatta  chet  el  yuridik  shaxsi 
bo‘lishi kerak;
-  chet  el  investitsiyalarining  korxona  ustav jam g‘armasidagi  hissasi 
30 foizdan kam bo‘lmasligi kerak.
Qo‘shma  korxona  -   ma’lum  tashkiliy-huquqiy  shaklga  kiritilgan 
korxona bo‘lib,  0 ‘zbekiston Respublikasi qonunlariga ko‘ra yuridik shaxs 
huquqlariga ega va uning ustav jamg‘armasi o ‘zbek va chet ellik sheriklar 
ulushi  asosida  shakllangan.  Bu  hoi  ularga  ushbu  korxonani  birgalikda 
boshqarish  va  uning  ishlab  chiqarish,  xo‘jalik  va  boshqa  faoliyatidan
286

---

tushgan  daromadning  ulushlariga  mutanosib  ravishda  taqsimlash 
imkoniyatini beradi.
Qo‘shma  korxonani  tashkil  qilishda  va  uning  faoliyatida  “chet  el 
elementi”  ishtirok  etgani  uchun,  ushbu  holda  qanday  huquq  qo'llanadi, 
degan  savol  tug'ilishi  tabiiydir.  Ushbu  savolga  javobni  Fuqarolik 
kodeksining  1175-moddasidan  topish  mumkin:  “Yuridik  shaxs  qaysi 
mamlakatda  ta’sis  etilgan  bo‘Isa,  shu  mamlakatning  huquqi  mazkur 
yuridik shaxsning qonuni hisoblanadi”.