|
203170
t:
И:
}f \ J
1 О I
Л Л , « U V' , f
v
У A
0 ‘Z B E K IS T 0 N RESPU B LIK A SI ADLIYA VA ZIRLIG I
TO SH K EN T DAVLAT YU RIDIK IN STITU TI
M .X . B aratov
MULK HUQUQI
H uquqshunoslik ixtisosligi b o ‘yicha oliy o ‘quv y u rtla ri m ag istratu ra
tala b ala ri uchun darslik
(to ‘ldirilgan va qayta ishlangan ikkinchi nashr)
T oshkent - 2009
N A M A N G A < JD AVL AT
[ ) К £ С 6 Щ 1 \
A h h n r n t . r o c n i m a r k a / l
Mazkur darslik TDYI O'auv-uslubiy kengashining 2009-yil 22-apreldagi
9-sonli majlis qarori bilan nashrga tavsiya qilingan.
UDK 347.2/.3+347.23
67.404.1
M 85
Baratov M.X.
Mulk huquqi
/ Huquqshunoslik ixtisosligi bo‘yicha
oliy o ‘quv yurtlari magistratura talabalari uchun darslik.
-Т.: TDYI nashriyoti, 2009. -336 bet.
Sarlavhada:
0 ‘zbekiston
Respublikasi
Adliya
vazirligi, TDYI.
M as’ul m uharrir:
yuridik fanlar doktori, 0 ‘zbekistonda xizmat
ko'rsatgan yurist, professor I.B. Zokirov
Taqrizchilar:
yuridik fanlar doktori B.N. Toshev,
yuridik fanlar nomzodi V.Yo. Ergashev.
Mamlakatimizda amalga oshirilayotgan islohotlar bugungi kunda
turmushimizning barcha jabhalarini qamrab oldi va u muvaffaqiyatli amalga
oshirilmoqda. Ayniqsa, jamiyatda huquqiy madaniyatni yuksaltirish to'g'risida
milliy dastur qabul qilinganidan so'ng, shuningdek mamlakatni modemizatsiya
va isloh qilish ketayotgan bir paytda bu sohadagi ishlar yanada faollashdi.
Mazkur darslik darslikning avvalgi avlodidan ham shaklan, ham maz-
munan farq qilib, u bugungi kun talablaridan kelib chiqib yaratildi. Muqaddam
yaratilgan darslik bugungi davr ruhidan kelib chiqib, bir qadar boyitildi.
M a’lumki, mulkiy munosabatlar juda keng qamrovli, ayni paytda
murakkab munosabatlardir. Ulami muntazam tushunib borish, tahlil qilib
borish, sharhlash lozimligini davming o ‘zi taqozo qilmoqda. Mazkur kitob ham
ushbu munosabatlar bilan yaqindan tanishishga xizmat qilsa, ajabmas.
Darslik oliy o ‘quv yurtlari magistrantlari va talabalari, amaliyot xodimlari
va keng kitobxonlar ommasiga moijallangan.
BBK 67.404. Iya73
ISBN 978-9943-380-04-2
© Baratov M.X.
© Toshkent davlat yuridik instituti, 2009.
KIRISH
M a’lumki, m ulk masalasi qadim dan kishilarni ohanrabodek o 'zig a
tortib kelgan. K ishilam ing o 'zlarid a m avjud b o ’lgan mol-m ulklarining
c h o ‘g ‘iga qarab jam iyatdagi mavqei belgilangan. Insoniyat tarixi shuni
ko'rsatm oqdaki, mulk (kundalik iste’m oldagi til bilan aytganda - boylik)
ka intilish barcha makon va zam onlarda bo'lgan. Darhaqiqat, faylasuflar
d a’vo qilishganidek, mol-m ulk, aniqrog'i, xususiy m ulk jam iyatda muhim
ustqurm a bo'lg an ijtim oiy-siyosiy tuzilma - davlatning paydo b o ’lishida
va shakllanishida hal qiluvchi rol o'ynagan. Mulk, m ol-m ulk deymiz.
X o'sh, biz u haqda nim alam i, qanchalik bilam iz? Bugungi zamonaviy
shart-sharoitlarda uning ta ’rifi, huquqiy rejimi qanday? Oddiy fuqaroning,
davlatshunos va sivilist, shuningdek iqtisodchi olimning, rahbam ing a
haqdagi fikri qanday? Sohani tartibga soluvchi milliy qonunchilikda ushbu
m asala qanday hal qilingan va bu hoi xalqaro xususiy nuquqda qanday
ahamiyat kasb etgan, ular o ’rtasidagi nisbat nim ada? Sud amaiiyoti
qayoqqa qarab ketayapti?
B ir so 'z bilan aytganda, qo'lingizdagi m azkur darslikda shu va shu
kabi k o 'p lab m asalalarga m a’lum ma noda javob topishingiz mumkin.
Sirasini aytganda, ushbu m asalalam ing katta ko'pchiligi Fuqarolik
huquqi deb atalmish serqirra, keng ko'lam li huquq sohasida ham tartibga
solinadi, o'rganiladi. Ammo shuni aytish kerakki, fuqarolik huquqi va
mulk huquqi bir-birisiz yashay olmaydi. Ular bir-birini to'ldiradi.
Aytm oqchim izki, mazkur darslikda aytiladigan ayrim fikr-m ulohazalar siz
bilgan “oddiy haqiqatlar” tarzida tuyulishi mumkin. Am m o ushbu loyihada
shunga harakat qilindiki, fuqarolik huquqi, m ulk huquqiga doir m uqaddam
chop etilgan nashrlardan farqli o'laroq, qo'yilgan m asalalam ing m azm un-
m ohiyatiga chuqurroq kirib borishga harakat qilindi. Zero, bunda darslik
asosan m agistrantlarga m o'ljallanganligi ham hisobga olindi.
Yuqorida aytganim izdek, m azkur darslikni yontishda sohada qalam
tebratgan
va bu haqda bizgacha nim adir fikr,
g 'o y a bildirgan
m utaxassislam ing
fikr-m ulohazalaridan
ijodiy
foydalanildi,
ayrim
o'rinlarda
ular
bilan
sirtdan
bahs-m unozaralarga
ham
kirishildi.
Shuningdek, darslikni yaratishda m uqaddam chop etilgan shunday turdagi
nashrlardan, mavjud an’analardan ham foydalanishga to 'g 'ri keldi.
Darslikning
birinchi
nashri
hammualliflari,
ustoziar
I.B.Zokirov,
O.Oqyulov va Q .M ehm onovlam ing roziliklari bilan ushbu nashr dunyoga
keldi va bunda avvalgi nashrdan ham ijodiy foydalanildi. Shuni ham aytish
lozimki,
dasrlikni
yaratish
jarayonida
ustozlarning
ko'm agi
va
з
maslahatlariga
tayanildi.
0 ‘z
o ‘m ida
ularga
benihoya
minnatdorchiligimizni bildiramiz.
Darhaqiqat, mamlakatimizni modemizatsiya va isloh
qilish,
shuningdek sud-huquq islohotlari va qonunchilikni liberalizatsiyalashtirish
sharoitlari har bir fuqarodan islohotlarda oddiy kuzatuvchi bo‘lib emas,
balki unda faol ishtirokchi b o ‘lishni, muayyan hissa qo'shishni talab
etmoqda. Shu m a’noda tayyorlangan ushbu darslikni mazkur turdagi o ‘quv
adabiyotlariga qo‘yilayotgan talablardan, amaldagi qonun hujjatlari,
xalqaro huquq normalari va sud amaliyotidan kelib chiqib, fan dasturi
doirasida tayyorlangan ilmiy-uslubiy nashr, deyish mumkin.
Do'stlaringiz bilan baham: |
