Tizim va signallarni qayta ishlash O’quv uslubiy majmua

Interpolyatsiya
. Interpolyatsiyalashda diskretlash chastotasi N martaga 
oshirish kerak, ya’ni mavjud qiymatlar orasidagi bo‘shliqlarni yangilari bilan 
to‘ldiriladi. N butun son bilan vazifa qiyin bo‘lmaydi, kasr son bilan vazifa ancha 
murakkablashadi. Ushbu muammoning har qanday yechimida interpolyatsiya 
matematik yaqinlashuv usullari yordamida amalga oshirilishi kerak. Sonli usullar va 
interpolyatsiya formulalari yordamida hal qilingan interpolyatsiya masalalari 
algebraik polinomlar ko‘rinishida signallarni yoki ularning segmentlarini 
approksimatsiya va aks ettirishda yanada murakkab matematik protseduralarni talab 
qiladi [9, 10]. 
Interpolyatsiyalashda diskretlash chastotasi N martaga oshirish kerak, ya’ni 
mavjud qiymatlar orasidagi bo‘shliqlarni yangilari bilan to‘ldiriladi. N butun son 
bilan vazifa qiyin bo‘lmaydi, kasr son bilan vazifa ancha murakkablashadi. Ushbu 

---

52 
muammoning har qanday yechimida interpolyatsiya matematik yaqinlashuv usullari 
yordamida amalga oshirilishi kerak. Sonli usullar va interpolyatsiya formulalari 
yordamida hal qilingan interpolyatsiya masalalari algebraik polinomlar ko‘rinishida 
signallarni yoki ularning segmentlarini approksimatsiya va aks ettirishda yanada 
murakkab matematik protseduralarni talab qiladi. 
To‘liq bo‘lmagan N qiymati uchun diskretlash chastotasini o‘zgartirishning 
umumiy tartibi qayta diskretlashdir. 
Qayta diskretlash
– bu interpolyatsiya va detsimatsiya kombinatsiyasidir. 
Dastlabki diskretlash chastotasini P/Q ga ko‘paytirilishi kerak bo‘lgan 
variantni ko‘rib chiqamiz, bu holda P ning qiymati Q dan kichik, ya’ni kasr 
koeffitsiyenti bilan detsimatsiyaning umumiy vazifasi qo‘yiladi. Bunday holda, 
avval P-koeffitsiyent interpolyatsiya qilinadi, so‘ngra Q-koeffitsiyent detsimatsiya 
amalga oshiriladi. Yuqorida aytib o‘tilganidek, Naykvist qoidasi bilan bog‘liq 
buzilishlarning oldini olish uchun raqamli signal avval RAO‘ orqali, so‘ngra past 
chastotali silliqlash filtri qo‘llanilishi kerak va keyin Q-koeffitsiyent bilan miqdori 
aniqlanadi [16]. 
Ushbu harakatlar raqamli filtrlar yoki signal protsessor dasturlari yordamida 
amalga oshirilishi mumkin. Real vaqt rejimidagi ba’zi bir tizimlarda, kasrli 
koeffitsiyentli asosida diskretlash chastotasini o‘zgartirish zarur bo‘lsa, raqamli 
signal analog shaklga o‘tkaziladi, agar kerak bo‘lsa filtrlanadi, keyin ema diskretlash 
va kvantlash protsedurasi belgilangan chastotada amalga oshiriladi. 
Shuni ta’kidlash kerakki, diskretlash chastotasini o‘zgartirish tartibi ko‘pincha 
signallarni yuqori tezkorlikdagi qayta ishlash asosidagi aloqa va ma’lumotlarni 
uzatish tizimlarida qo‘llaniladi, ya’ni turli xil diskretlash chastotasi asosida 
signallarga ko‘p kanalli ishlov berish.