Tibbiyot instituti talabalari uchun

Avstraliya antigeni (HB antigeni). 
1965 yili Avstraliyada yashovchi kishi 
qon zardobidan antigen topilgan bo’lib, keyinchalik u boshqa kishilarda ham 
aniqlanilgan. O’rta kenglikda u 1-2 foizda, issiq mamlakatlarda 10-foizgacha 
tarqalganligi ma’lum. Boshqa zardobli antigenlardan farqi, avstraliya antigeni 
nasldan naslga berilmaydi, chunki u gepatit V virusi bilan bog’langan. Qon 
dog’ida antigenni chidamliligi 5-7 oygacha davom etadi. Shuning uchun ham u 
yoki bu shaxsdan qon izlari hosil bo’lishi mumkinlik imkoniyatini belgilashda 
foydalaniladi. Bir vaqtning o’zida gepatit V antigenini topish va izdagi qonni 
guruhlarga alokadorligini aniqlash usuli yaratilgan (Kisin M.V. va boshqalar, 
1981).
Qonni fermentli sistemalari.
1957-1959 yillarda ko’pgina eritrotsitlar va 
odam zardobi fermentlari irsiy polimorfizm xarakteriga egaligi topildi. Ko’pchilik 
kishilarda anchagina fermentlar izofermentlar shaklida uchrashligi isbotlangan. 
Ular bir xil reaktsiyani tezlashtirsada, ammo o’z fraktsiyalarida elektroforetik 
aktivlik bilan farqlanadi. Eritrotsitar ferment sistemalari, jumladan nordon 
fosfataza, fosfoglyukomutaza, adenilatkinaza, adenozindezaminaza, glutamat-
piruvataminotransferaza, 6-fosfoglyukonatdegidrogenaza, esteraza D va boshkalar 
sud tibbiyoti uchun muhim ahamiyatli hisoblanadilar. Barcha kishilar har bir 
izoferment sistemasiga ko’ra xuddi izoserologik, zardobli va leykotsitarga o’xshab 
guruhlarga bo’linishi mumkin.
Ekspert amaliyotida izofermentlar hozircha faqat ayrim laboratoriyalarda 
aniqlaniladi.
HLA leykotsitar antigen sistemasi.
Bu tarkibida 90 ga yaqin antigenni 
579

---

saqlaydigan turli shaklli irsini aniqlovchi sistema hisoblanadi. Ular odamning 
barcha yadro saqlovchi hujayralari membranasida uchrab, organ va to’qimalarni 
ko’chirib o’tkazishchda (to’qimalarni bir-biriga to’g’ri kelish antigenlari) muhim 
o’rin egallaydi. Bu sistemani irsiy antigen qonuniyatlarini ochilishi bahsli bolalikni 
kelib chiqish ekspertizasida foydalanish imkoniyatini yaratdi. Dog’dagi qon 
antigenlarini aniqlashga urilish hali tajribada o’rganish davridadir.