Tibbiyot instituti talabalari uchun

Document Outline

• Ekspertning huquqi:
• Mexanik jarohatlanishlardan
• o’limning sabablari
  • Kirish teshigini chiqish teshigidan farqi. Teshib o’tuvchi jarohatlanishda har doim qaysisi kirish va qaysisi chiqish teshigi ekanligini aniqlashga to’g’ri keladi. Aniq holatda har bir teshikning o’ziga xos xususiyatlarini taxlil qilib xulosaga kelinadi. Ularning asosiy farqli belgilari quyidagi jadvalda keltirilgan (2 jadval).
    • Agar jabrlanuvchi tanasida o’q otar qurollari bilan bir necha jarohatlanish topilsa, bunda jarohatlanishlarni birin-ketin sodir bo’lganligini aniqlashga to’g’ri keladi. Bunday savollarga javob berishda ko’pincha anchagina qiyinchiliklar tugiladi. Birinchi navbatda har bir yara atrofida qon quyilish darajasi holati hisobga olinadi. Tabiiyki, birinchi yara atrofida kattagina qon quyilish ko’zga tashlanadi. Vaholanki, katta qon tomiri jarohatlanganda keyingi yaralanishda kattagina qon quyilish kuzatilishi mumkin. Bunda jarohatlanishning og’irlik darajasi muhim o’rin egallaydi. Ko’pincha, o’limga olib keluvchi oxirgi jarohatlanish og’ir jarohat hisoblanadi. Bir biriga yaqin joylashgan yaqin masofadan otilgan jarohatlanishlarni birin ketinligini aniqlashda qurumning bir birini ustiga qavatma-qavat joylashganligi yordamlashadi.
    • Bu jihatdan yassi suyaklarda hosil bo’ladigan yoriqchalarni o’rganish katta ahamiyatga egadir. Agar birinchi jarohatlanishda yassi suyaklarda yoriqchalar paydo bo’lgan bo’lsa, bunda ikkinchi jarohatlanishda hosil bo’lgan yoriqchalar birinchi jarohatlanishdagi yoriqchalarni kesib o’tmaydi va shu erga etgach tugallanadi. O’pkadagi hosil bo’lgan yara kanali o’q otar qurollari bilan birlamchi jarohatlanishda teshib o’tuvchi yaralanishda kirish teshigi chiqish teshigiga to’g’ri kelmaydi, chunki bunda o’pka gemopnevmotoraks tufayli puchayadi. Ikkinchi marta otilganda esa kirish va chiqish teshiklari bir biriga to’g’ri keladi, chunki o’pka puchaygan bo’ladi. Birinchi jaroxatlanishda o’k ichak devoriga tekkanligi uchun undagi suyuqliklar gidrodinamik xususiyatga ega bo’lganligidan kattagina jarohatlanish kuzatiladi va ichaklar puchayib qoladi. Shuning uchun ham kirish teshigi chiqish teshigiga to’g’ri kelmaydi. Ikkinchi marta otilganda esa kirish teshigi chiqish teshigiga to’g’ri keladi.
• 10.8. Ovchi qurollaridan jarohatlanish
• Ekspertizani o’tkazish uslublari
• Og’ir tan jarohati
• Engil tan jarohati
• Tan jarohatlari etkazilishining alohida usullari
• Teri tagi kletchatkasi va sun’iy teri kasalliklari sud tibbiyoti amaliyotida dermatit, yara, abstsess, flegmona, shishlar va o’smalar shaklida uchraydilar. Bunday kasalliklarning tipik joylashgan joyi oyoq va qo’llar hisoblanadi. Sun’iy dermatitlar mexanik yo’l bilan (terini tirnalishi, ishqalanishi), kimyoviy (kislota, ishqor, kerosin, tamaki va boshqalar), shuningdek termik (kuyish, quyosh nurlari va issiklikning sun’iy manbalari) faktorlar ta’sirida chaqirilishi mumkin.
  • Su’niy yaralar ko’pincha kimyoviy moddalar (kislotalar, ishqorlar) va zaharli o’simliklar (ayiqtovon poyasi, tamaki) yordamida chaqiriladi. Yuqorida ko’rsatilgan moddalar teriga surkaladi. Bir necha vaqtdan keyin terida qizarish, xira suyuqlikli pufakcha, keyinchalik nekrotik qasmoq paydo bo’lib, 4-10 kundan keyin yara shakllanadi.
• Jinoiy abortning sud tibbiyoti ekspertizasi
• Jinsiy buzuqilik qilish. Bunday xolat fizik ta’sir xarakteriga ega bo’lib, bu tabiiy yoki buzuqilik shaklidagi jinsiy aloqa emas, balki jinsiy organlarga qo’li, jinsiy organi bilan tegish yoki jinsiy organini soniga ishqalash bilan xarakterlanadi.
  • A, V, O izoserologik antigenlarini nasldan naslga o’tishi
• V O
  • NN antigenlarini nasldan naslga berilishi
    • M M
      • N N
      • M
  • Geptoglobulin zardobli sistemasining nasldan naslga o’tishi
  • Yoshni aniqlash ekspertizasi mumkinligi. Tirik shaxslarning yoshini aniqlash hayotining aniq yillari bilan bog’langan holda organizmning taraqkiyoti yoki rivojlanishining tashqi ko’rinishini o’rganish orqali bajariladi. Bunda teri koplamasining holati, ayniqsa, yuzida ko’zga tashlanadi. Shuningdek, ikkilamchi jinsiy belgilarning rivojlanishi, tishlarining holati, ularning eskirish darajasi va boshqalar kuzatiladi.
  • Funktsional baholash
  • Terminal holatlarning sud tibbiyoti uchun ahamiyati
  • Dastlabki murda o’zgarishlari.
  • Murda dog’larining sud tibbiyoti uchun ahamiyati juda muhimdir. Birinchidan murda dog’ining bo’lishi biologik o’limning shubhasiz belgisi hisoblanadi. Ikkinchidan, uning rivojlanish darajasiga qarab o’limning sodir bo’lgan vaqti aniqlaniladi. Uchinchidan, murda dog’ining joylashgan joyiga qarab, murdaning qanday holatda uzoq vaqt bo’lganligi haqida va bu holat murdani tergovchi va vrach tomonidan ko’zdan kechirulgangacha qandaydir kishi tomonidan joyini o’zgartirilishi to’g’risidagi savolni echishda yordamlashadi. Bundan tashqari, murda dog’i rangining o’zgarishiga qarab o’limning sababini aniqlash mumkin. Masalan, agar murda dog’lari qizil yoki qizg’ish rangda bo’lsa biz odamni is gazi bilan zaharlanib o’lgani to’g’risida o’ylashimiz mumkin, chunki bunda qonda karboksigemoglobin paydo bo’ladi.
  • Murdadagi kechki o’zgarishlar
  • Murda ko’krak ichi haroratining pasayish tezligi
  • Reaktsiya
  • Reaktsiya vaqti, soatlarda
    • Yurak toj arteriyalarining aterosklerozi
  • Rezus izoserologik sistemasi. 1940 yilda ko’pchilik kishilarning eritrotsitlarida xuddi macacus rhesus maymuni qoniga mansub antigen aniqlanildi. Shuning uchun ham u rezus-faktor degan nom oldi. Bunday faktorning bor yoki yo’qligiga asoslanib barcha shaxslarni 2 guruhga bo’lish mumkin. Rh0+(D+) va Rh0-(D-) yoki rh (). Keyingi tekshiruvlar rezus-faktorning D, C, Cj, E, d, c, e va boshqa turlari borligini ko’rsatdi.
  • Boshqa izoserologik sistemalar. Rezus-faktorining ochilishi qayta qon quyilishda, shuningdek ayollarda homiladorlik paytida paydo bo’ladigan antitela kuchli tekshirishning sababchisi bo’ldi. Bunday yo’l bilan Laseren, Lyuis, Kell, Daffi, Kidd, Diego izoserologik sistemalari ochildi. Bu sistemalar antigenga nisbatan antitelani birinchi marta topgan kishilarning familiyasi bilan atalgan. Bular orasida sud tibbiyoti uchun eng muhimi Lyuis sistemasi hisoblanadi. Bunda qon dog’ida aniqlanishi mumkin bo’lgan absorbtsiya-elyutsiya va absorbtsiyaning miqdoriy reaktsiyalari orqali antigenlar topiladi.