Тиббиёт олий билимгохлари учун укув адабиёт в. М мажидов юкумли

ҚИЛМЭЙДИ.
Профилактикаси. Вируслар қузратадиган ичкетар касаллик-
ларининг профилактикаси, бактериялар қўзгатадиган ана шун-дай 
касалликлар профилактикасидан фарқ қилмайди. Тегишли чоралар 
амалга оширишда вирусли гастроэнтеритлар ҳаво-том-чи йули билан 
ҳам юқишини назарда тутилади.
Юқорида қайд қилинган энтеровируслардан ташқари адено ва 
реовируслар ҳам гастроэнтерит 1$зратиш хусусиятига эгадир.
1973 йилда Австрия, Англия, собиқ СССР ва қатор бошқа мам-
лакатларда ротовируслар авлодига мансуб ва гастроэнтерит қузра-
тадиган вируснинг янги хиллари топилди. Охирги йилларда аст-
ровируслар, калиқивируслар, короновирусларнинг гастроэнтерит 
ривожланишидаги роли текширилмокда. Аденовирус, реовирус ва 
энтеровируслар кўзратадиган ва диарея синдроми билан таъ-
рифланадиган касалликлар асосан ҳаво-томчи йу\ли билан тар-
қалади.
Аденовирус ва реовируслар қўзратадиган диарея касаллиги 
чақалоқ болаларда учрайди. Бу инфекцияларда аввало интоксикақия 
ва нафас йу\члари зарарланишига оид аломатлар. 
ящол 
куринади. 
Диарея синдроми иккинчи навбатда булади. Бу ин-фекқияда 
диареядан ташқари конъюнктивит, пневмония, экзан-темалар 
аниқланади.
132

---

ВИРУСЛИ ГЕПАТИТЛАР
Вируслар қузгатадиган гепатитлар ер юзида жуда кенг тар-
қалган. Улар беморларни узоқ муддатга ишга яроқсиз қилиб ҳуя-ди, 
баъззн беморларни ўлишига ёки ногирон булиб қолишига сабаб 
булади. Жаҳон 
СОРЛИҚНИ 
сақлаш ташкилотининг маълу-мотига кура 
ҳар йили ер юзида фақатгина гепатит В билан 50 МйЛЛйон одам 
касалланади. Вирусли гепатитлар медицина фани ва СОРЛИҚНИ 
сақлаш ташкилотлари олдидаги жуда муҳим муам-модир. Бу 
касалликларнинг баъзи жиҳатлари ҳали етарли урга-нилмаган, 
уларнинг даволаш усуллари ва профилактикаси талаб-га жавоб 
бермайди.
Асримизнинг 40 йилларигача расмий равишда бутун ер юзида 
ҳамма мутахассислар бир хил вирусли гепатит бор деган ту-шунчага 
эга эди. У юқумли сариқ касаллиги, эпидемии гепатит, инфекцион 
гепатит, Боткин касаллиги деб юритиларди.
1940 йилнинг урталарида қон зардоби орқали юқадиган ало-Ҳида 
сариқ касаллик борлиги исбот қилинди. 1962—1965 йиллар-да 
Блюмберг бу гепатитнинг антигенини топди. 1970 йилн унинг вируси 
топилди. 1973 йилда жаҳон 
СОРЛИҚНИ 
сақлаш ташкилотининг 
эксперт комиссияси илгари инфекцион гепатит деб юритил-ган 
касалликни гепатит А деб, олдин қон зардобига мансуб гепатит деб 
юритилган касалликни гепатит В деб аташни тавсия
ҚИЛДИ.
Охирги йилларда юк_ори даражада сезгир лаборатория усуллари 
ердамида олиб борилган текширишлар натижасида гепатит А дан 
ҳам, гепатит В дан ҳам фарқ қиладиган гепатитлар бор-лиги исбот 
ҚИЛИНДИ. Бу гепатитларни А ҳам эмас, В ҳам эмас гепатитлар деб 
аташга 
қарор 
қилинди. 
Кейинчалик 
бу 
гепатит-ларнинг 
эпидемиологияси ва клиникаси буйича бир-биридан фарқ қиладиган 
икки хили борлиги маълум б\?лди: 1) фекал-орал йул билан 
юқадиган. хили ва 2) ўон орқали юқадиган яъни қон қуйилгандан 
сунг ривожланадиган хили.
Фекал-орал йули билан юқадиган А ҳам эмас, В ҳам эмас 
гепатитни энди гепатит Е деб, қон қуйишдан сўнг юкадиган А ҳам 
эмас, В ҳам .эмас гепатитни эса гепатит С деб аталмокда.
1977 йилда М. Ризетто деган олим сурункали гепатит В билан 
орриган беморлар геггатоқитларнинг ядросида вирус В дан фарқ 
қиладиган вирусни топди ва уни вирус Д (дельта — вирус) деб аташ 
тавсия этилди. Дельта вирус қузгатадиган касаллик гепатит Д деб 
юритилади.
Шундай килиб ўозир вирусли гепатитларнинг 5 хили